NUINA DE PASCA ’E NADALE

I) RITUS A S’INTRADA

Saludu de su Presidenti

V. In nòmini de su Babbu, de su Fillu e de s’Ispíridu Santu.

R/. Amen.

 

V/.  In nomen de su Babbu e de su Fizu e de s’Ispíridu Santu.

R/  Amen.

V. Sa gràtzia de su Segnori nostru Gesu-Cristu, s’amori de Deus e sa comunioni de s’Ispíridu Santu siat cun totu bosàterus.

R/. E siat cun tegus puru

 

V/ Sa gràtzia de su Segnore nostru Gesu-Cristu, s’amore de Deus e sa comunione de s’Ispíridu Santu siat cun totu bois.

R/ E siat cun tegus puru.

Solu: Ecu, dèu ap’ a benni allestru, e ap’a betì cun mei sa paga,

Totus: Po torrai a dognunu cufromma a s’òbera sua.

 

Solu: Acò, deo apo a bènnere allestru, e apo a batire cun megus sa paga,

Totus: Pro torrare a cadaunu cufromma a s’óbera sua.

S. Dèu seu sa A e sa Zeta, narat su Segnori Deus,

T. Su primu e s’úrtimu, Su chi fiat, Su chi est e Su chi at a benni.

 

S. Deo so sa A e sa Zeta, narat su Segnore Deus.

T. Su primu e s’últimu, Su chi fit, Su chi est e Su chi at a bènnere.

S. S’Ispíridu e s’isposa nant: Beni!

T. E chini iscurtat torrit a nai: Beni!

 

S .S’Ispíridu e s’Isposa narant: Beni!

T. E chie iscultat torret a nàrrere: Beni!

S. Chini tenit sidi, bèngiat.

T. Chini bolit, umprat àcua de vida.

 

S. Chie tenet sidis, benzat!

T. Chie cheret, umprat abba de vida.

S. Chini atestat custas cosas narat: Eja, ap’a benni allestru!

T. Amen-Gésus! Beni, Segnori Gesùs!

 

S. Chie atestat custas cosas narat: Emmo, apo a bènnere allestru!

T. Amen-Gésus! Beni, Segnore Gesùs.

Invitatóriu o Cantu de is Profetzias

S. Regem venturum, Dominum, Venite, adoremus
T. Regem venturum, Dominum, Venite, adoremus.

Opuru:

S. Lompendi est su Segnori: benei a dh’adorai.
T. Lompendi est su Segnori: benei a dh’adorai.
  S. Lompendhe est su Segnore: Benide a l’adorare.
T. Lompendhe est su Segnore: benide a l’adorare.
1. Gosadindi, sa filla de Sion,|
alligradindi, sa filla de Gerusalemmi,: +
ecu, su Segnori at a benni, |e cussa dí si at a fai una luxi manna.| De is montis e de is serras is àcuas ndi ant a calai alligras, *
ca benit unu profeta mannu|
e issu at a arrennoai sa citadi de Gerusalemmi.
  1. Gosa, fiza de Sion, |
allègradi, fiza de Gerusalemme: +
Acò, su Segnore at a bènnere |e in cussa die si at a fàghere una lughe manna; | dae sos sos montes sas abbas ndhe ant a falare allegras, *
proite at a bènnere unu profeta mannu |
e isse at a annoare sa citade de Gerusalemme.
2. Ecu, at a benni su Deus umanau |
issu si at a setzi in s’iscannu de Dàvidi: +
bosatrus etotu dh’eis a biri|
e si ndi at a alligrai su coru bostu.
  2. Acò, at a bènnere su Deus umanadu |
isse s’at sètzere in s’iscrannu de Dàvide; +
bois etotu l'azis a bídere |
e si ndhe at a allegrare su coro bostru.
3. Ecu, at a benni su Segnori, s’Amparu nostu,|
su Santu de Israeli;|
in conca at a portai sa corona de su régniu, +
e at a cumandai de mari a mari, |
fintzas a is úrtimas làcanas de sa terra.
  3. Acò, at a bènnere su Segnore, s’Amparu nostru, | su Santu de Israele, |
in conca at a giúghere sa corona de su regnu. +
e at a cumandhare dae mare a mare, |
fintzas a sas úrtimas lácanas de sa terra.
4. Ecu, at a cumparri su Segnori,|
e a fuedhu spéndiu non at a mancai +
chi no benit luegu, billai abetendu ~
ca at a benni e no at a istentai.
  4. Acò, at a cumpàrrere su Segnore |
e at a mantènnere sa paula sua, +
si non benit luego, bizade aisetèndhelu, ~
ca at a bènnere e no at a istentare.
5. Su Segnori at a abasciai cumenti àcua de celu beneita +
in is dis cosa sua ant a infroriri giustìtzia e paxi in abbundàntzia. *
Totu is urreis dh’ant a adorai |
e dh’ant a serbiri totu is gentis de sa terra.
  5. Su Segnore at a falare coment’e abba de chelu beneita +
in sas dies suas ant a frorire giustítzia e paghe in abbundhàntzia. *
Totu sos res l'ant a adorare |
e l'ant a servire totu sas zentes de sa terra.
6. At a nasci in mesu nostu unu pipiu,|
e dh’ant a narri Deus forti +
Issu si at a setzi in su tronu de Dàvidi su babbu| e at a èsseri su rei nostu; * a issu apartenint sa fortza, sa sapiéntzia e su régniu.
  6. At a nàschere pro nois unu pitzinnu |
e l’ant a nàrrere Deus forte: +
isse at a sètzere in su tronu de Dàvide, babbu suo,| e at a èssere su re nostru * a isse apartenent sa fortza, sa sabiéntzia e su regnu.
7. Betlemmi, citadi de su Deus Soberanu |
de tui ndi at a benni su Segnori de Israeli: +
is orìginis suas funt de su printzìpiu de is dis de s’eternidadi, ~
e in su mundu dh’ant a connosci mannu e bonu;*
sa bénnida sua at a betí sa paxi in terra nosta.
  7. Betlemme, tzitade de su Deus Soberanu, |
dae a tie at a bènnere su Segnore de Israele, +
sas orígines suas sunt dae su printzìpiu de sas dies de s'eternidade, ~
e in su mundhu l’ant a connòschere mannu e bonu; * sa bénnida sua at a batire paghe in terra nostra.
8. Benei, | su tempus de sa sarvesa est lompendu.+
Cras etotu dh’eis a biri |
e po nos at a regnai su Salvadori de su mundu.
  8. Benide. |su tempus de sa salvesa est lompendhe. +
Cras etotu l’azis a bìdere | e pro nois at a regnare su Salvadore de su mundhu.

S’ùrtima dí si aciungit:

 

S’ùltima die si agiunghet:

S. Prope est iam, Dominus, T. Venite Adoremus   S. Prope est iam, Dominus, T. Venite Adoremus

Opuru:

 

Opuru:

S. Acanta est su Segnori R/.  Benei a dh’adorai.   S. Acurtzu est su Segnore: T. Benide a l’adorare.

II) RITUS DE SA PARÀULA

Sa primu dí

Una evangelizatzioni noa, coment'e una "implantatio" noa, depit arriconnòsciri cun prus craresa su chi distínguit is Sardus.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

1 § 1. Is dexi Diòcesi chi teneus in Sardigna, parti sintzilla de su pópulu de Deus aundi est abberu presenti e bia sa Crésia de Cristus, funt ascurtendi a su Segnori, chi at nau a is Discépulus suus: "Andai in totu su mundu e predicai s’Evangéliu a dónnia creatura" (Mc 16,15). Orbescendi su de tres millénnius cristianus, custa missioni in calencuna manera "est ancora cumentzendi" (G.P. II, Redemptoris missio, n. 1): su cambiamentu mannu chi est fendi sa genti de is tempus nostus arrechedit una "implantatio" evangélica noa. Is Crésias diocesanas de sa Sardigna, isciendi chi no depit fartai s’agiudu torrau de s’una cun is àteras po chi si potzat fai cun profetu òpera de evangelizatzioni, si atóbiant in Concíliu Plenàriu po si pregontai ita totu pertocat is dificurtadis chi dipendint de sa cultura distintiva de is Sardus de oi.

§ 2. Si castiaus su pópulu sardu – bistu aintru de sa cultura ocidentali – e fatu contu chi sa Crésia in Sardigna si ndi cunsiderat parti bia, arresurtat craru chi issa etotu est oi sugeta a cambiamentu lestru, cun totu chi dha distínguint in manera forti piessignus originalis. Totu custu tzérriat sa Crésia de Deus in Sardigna a fai una evangelizatzioni noa, chi fatzat crèsciri su cristianésimu in su pópulu nostu e, innantis de totu, su cristianésimu in is comunidadis eclesialis, in sa filada e in s’idea de "fai resaltai su chi prus distínguit e dexit a is Sardus".

Sa prima die

Una evangelizatzione noa, coment'e una "implantatio" noa, depet riconnòschere cun prus craresa su chi distinghet is Sardos.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

1 § 1. Is deghe Diòcesi chi teneus in Sardigna, parte sintzilla de su pópulu de Deus inue est abberu presente e bia sa Crésia de Cristos, sunt iscurtandho a su Segnore, chi at nau a is Discépulos suos: "Andhae in totu su mundhu e predicae s’Evangéliu a dónnia creatura" (Mc 16,15). Abbreschendho su de tres millénnios cristianos, custa missione in calecuna manera "est ancora cumenciandho" (G.P. II, Redemptoris missio, n. 1): su cambiamentu mannu chi est faendho sa gente de is tempos nostros arrechedet una "implantatio" evangélica noa. Is Crésias diocesanas de sa Sardigna, ischendho chi no depet fartare s’agiudu torrau de s’una cun is àteras po chi si potzat fàere cun profetu òpera de evangelizatzione, si atóbiant in Concíliu Plenàriu po si pregontare ite totu pertocat is dificurtades chi dipendhent de sa cultura distintiva de is Sardos de oe.
§ 2. Si abbaidaus su pópulu sardu – bistu aintru de sa cultura ocidentale – e fatu contu chi sa Crésia in Sardigna si ndhe cunsiderat parte bia, arresurtat craru chi issa etotu est oe sugeta a cambiamentu lestru, cun totu chi dha distinghent in manera forte piessignos originales. Totu custu tzérriat sa Crésia de Deus in Sardigna a fàere una evangelizatzione noa, chi fatzat crèschere su cristianésimu in su pópulu nostru e, innanti de totu, su cristianésimu in is comunidades eclesiales, in sa filada e in s’idea de "fàere resartare su chi prus distinghet e deghet a is Sardos". [n. 2].

Sa segunda dí

Sa Sardigna si obèrgiat a totu su mundu po èssiri prus arrica e no prus pòbera.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

3. Su pópulu sardu de oi faci a is valoris predicaus in is Evangélius.
§ 1. Is Sardus sentint su própiu clima culturali ocidentali fatu de pluralismu e de diversidadis. In s’istória sua sa Sardigna at passionau po medas iscórrius: Cabu ’e susu e Cabu de bàsciu, medas bidhas e in is bidhas is famíglias anti connotu, fintzas in tempus acanta, discórdias e disamistadis; cun totu cussu, unu patrimóniu de valoris religiosus, moralis e culturalis comunus anti fatu unidadi inter totus is Sardus. In tempus de oi, però, si una facilidadi mai connota de comunicai cun su restu de su mundu fait prus arricu de benis e de capacidadis su pópulu nostu, dhu ponit fintzas in perígulu de malatratai s’identidadi sua alimentada meda de fidi cristiana e de fai crèsciri diferéntzias mannas in sa manera sua de biri su mundu e sa vida. S’irvilupu est lestru e s’ispédhiu de su nou po su prus portat pruscatotu is giòvunus a pèrdiri is valoris de su connotu, lassendi aici sa nébida in s’ànima, s’iscinitzu, sa farta de seguresa e sa timoria po su tempus benidori. Perdendi sa fidi in Deus, chi est su solu chi podit donai sa paxi, si cumprendit fintzas prus pagu su sensu de sa vida.

Sa segundha die

Sa Sardigna si apèrgiat a totu su mundhu po èssere prus errica e no prus pòbera.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

3. Su pópulu sardu de oe fache a is valores predicaos in is Evangélios.
§ 1. Is Sardos sentint su matessi clima culturale ocidentale fatu de pluralismu e de diversidades. In s’istória sua sa Sardigna at passionau po medas iscórrios: Cabu ’e asuba e Cabu de bàsciu, medas bidhas e in is bidhas is famíglias anti connotu, fintzes in tempos reghentes, discórdias e disamistades; cun totu cussu, unu patrimóniu de valores religiosos, morales e culturales comunos anti fatu unidade inter totus is Sardos. In tempos de oe, però, si una facilidade mai connota de comunicare cun su restu de su mundhu faet prus erricu de benes e de capacidades su pópulu nostru, dhu ponet fintzes in perígulu de malatratare s’identidade sua alimentada meda de fide cristiana e de fàere crèschere diferéntzias mannas in sa manera sua de bíere su mundhu e sa vida. S’irvilupu est lestru e s’ispédhiu de su nou po su prus portat pruschetotu is giòvonos a pèrdere is valores de su connotu, lassandho deosi sa nébide in s’ànima, s’ischinitzu, sa farta de seguresa e sa timoria po su tempus benidore. Perdendho sa fide in Deus, chi est su solu chi podet giare sa paghe, si cumprendhet fintzes prus pagu su sensu de sa vida.

Sa tertza dí

Dificurtadis e isperàntzias po sa famíglia e po sa fémina a dis de oi in Sardigna.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

3 § 3. Sa genti in Sardigna at biu sèmpiri sa famíglia coment’e cosa firma e segura: logu de istima, de agiudu, iscola de valoris e de fidi cristiana. Immoi su cuncordu de sa famíglia e s’idea etotu de famíglia funti perdendi valori e importu. Is dificurtadis e debbilesas de custu primu ‘logu’ de is raportus umanus, chi at sèmpiri tentu a fundamentu un’istima sintzilla e fideli, benint, e funti efetu e càusa, de sa crisi de sa comunidadi umana prus manna.

3 § 4. In is cambiamentus de sa cultura de oi dhu’intrat e meda sa fémina po totu su chi est. Is Sardus anti sèmpiri cunsiderau sa fémina cun onori coment’e mama e coment’e mulleri e po cussu sa fémina at tentu unu ruolu importanti in sa famíglia e in sa bidha.
Sa realtadi de su mundu de oi e s’idea noa chi tenit de issa etotu portat sa fémina a fai unu trabballu professionali, culturali e políticu chi arrechedit un’àtera manera de èssiri, arrechedit un’àteru echilíbbriu mentali, una manera diferenti de èssiri fémina in sa famíglia e in sa comunidadi; e po cussu tocat chi sa comunidadi e sa Crésia tèngiant un’àtera manera de fai faci a sa fémina cun s’oferta de servítzius e de possibbilidadis noas.

Sa tertza die

Dificurtades e isperàntzias po sa famíglia e po sa fémina a dies de oe in Sardigna.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

3 § 3. Sa gente in Sardigna at bistu sèmpere sa famíglia coment’e cosa firma e segura: logu de istima, de agiudu, iscola de valores e de fide cristiana. Como su cuncordu de sa famíglia e s’idea etotu de famíglia funti perdendho valore e importu. Is dificurtades e debbilesas de custu primu ‘logu’ de is raportos umanos, chi at sèmpere tentu a fundhamentu un’istima sintzilla e fidele, benint, e funti efetu e càusa, de sa crisi de sa comunidade umana prus manna.

3 § 4. In is cambiamentos de sa cultura de oe dhue intrat e meda sa fémina po totu su chi est. Is Sardos anti sèmpere cunsiderau sa fémina cun onore coment’e mama e coment’e pobidha e po cussu sa fémina at tentu unu ruolu importante in sa famíglia e in sa bidha.
Sa realtade de su mundhu de oe e s’idea noa chi tenet de issa etotu portat sa fémina a fàere unu trebballu professionale, culturale e políticu chi arrechedet un’àtera manera de èssere, arrechedet un’àteru echilíbbriu mentale, una manera diferente de èssere fémina in sa famíglia e in sa comunidade; e po cussu tocat chi sa comunidade e sa Crésia tèngiant un’àtera manera de fàere fache a sa fémina cun s’oferta de servítzios e de possibbilidades noas.

Sa cuarta dí

Unas cantu "isperàntzias" de cambiamentu de sa Sardigna de oi: su raportu cun s’Istadu italianu, su sderruimentu de is bidhas,
sa disocupatzioni, malis nous, emigratzioni
.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

3 § 5. Medas Sardus binti s’Istadu italianu coment’e separau, fintzas istràngiu e contràriu, cosa allena. A su chi est s’istória chi at portau a tènniri cust’idea si depit aciúngiri oi a bortas sa pagu atentzioni, sa farta de is istitutzionis de s’Istadu po currespòndiri a custas isperàntzias e deretus de sa genti. Chistionis de pagu profetu e de currumpimentu in is amministratzionis púbbricas fàinti bènniri mancu sa fidi in s’Istadu, in is amministratzionis e amministradoris localis. Totu custu iscuncordat cun su bèni comunu.

§ 6. Si castiaus a su movimentu demogràficu de sa Sardigna, bieus ca funti menguendi meda is nàscidas e po cussu etotu arresurtat una popolatzioni imbeciada. Dhoi at un’isbandonu mannu e a sa sighia de medas bidhas, pruscatotu is chi tenint un’economia de campu e de pastoriu, ca sa genti est andendisindi a logus chi dhoi at prus possibbilidadis de trabballu. Totu custu cundennat su benidori de sa Sardigna e dhi donat una bisura diferenti po totu su chi at a èssiri sa vida e fintzas s’organizatzioni pastorali de sa Crésia, presenti fintzas a immoi in dónnia logu po comenti fut istérria sa genti me is bidhas.

§ 7. Is Sardus funti connoscendi unu tempus de disocupatzioni meda, a bortas cun cunseguéntzias gravis: po is efetus disastrosus chi fait, custu arrechedit s’interessamentu mannu de sa Crésia puru, mandada po annuntziai a sa genti chi Deus dh’istimat e si nd’incurat, e a cundennai is pecaus socialis e su chi podit èssiri ritardu o trascuru dipéndiu de is amministradoris. Sa disocupatzioni pertocat pruschetotu is giòvunus e po cussu própiu issus funti sugetus a si pèrdiri de ànimu, a si lassai andai a una vida chene idealis – si no própiu a circai soddisfatzionis in cosas de perunu contu o fintzas fendi mali –, o funti cundennaus a emigrai.

Sa cuarta die

Unas cantu "isperàntzias" de cambiamentu de sa Sardigna de oe: su raportu cun s’Istadu italianu, su derruimentu de is bidhas, sa disocupatzione, males noos, immigratzione.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

3 § 5. Medas Sardos bient s’Istadu italianu coment’e separau, fintzes istràngiu e contràriu, cosa angena. A su chi est s’istória chi at portau a tènnere cust’idea si depet aciúnghere oe a bortas sa pagu atentzione, sa farta de is istitutziones de s’Istadu po currispòndhere a custas isperàntzias e diritos de sa gente. Chistiones de pagu profetu e de currumpimentu in is amministratziones púbbricas fàente bènnere mancu sa fide in s’Istadu, in is amministratziones e amministradores locales. Totu custu iscuncordat cun su bene comunu.

§ 6. Si castiaus a su movimentu demogràficu de sa Sardigna, bieus ca funti menguandho meda is nàschidas e po cussu etotu arresurtat una popolatzione imbeciada. Dhue at un’abbandho-nu mannu e a sa sighia de medas bidhas, pruschetotu is chi tenent un’economia de campu e de pastoriu, ca sa gente est andhandhosindho a logos chi dhue at prus possibbilidades de trebballu. Totu custu cundennat su benidore de sa Sardigna e dhi giàt una bisura diferente po totu su chi at a èssere sa vida e fintzes s’organizatzione pastorale de sa Crésia, presente fintzes a como in totue po comente fut istérria sa gente in is bidhas.

§ 7. Is Sardos funti connoschendho unu tempus de disocupatzione meda, a bortas cun cunseguéntzias graves: po is efetos disastrosos chi faet, custu arrechedet s’interessamentu mannu de sa Crésia puru, mandhada po annuntziare a sa gente chi Deus dh’istimat e si ndhe incurat, e a cundennare is pecaos sociales e su chi podet èssere ritardu o trascuru dipéndhiu de is amministradores. Sa disocupatzione pertocat pruschetotu is giòvonos e po cussu própiu issos funti sugetos a si pèrdere de ànimu, a si lassare andhare a una vida chene ideales – si no própiu a cricare soddisfatziones in cosas de perunu contu o fintzes faendho male –, o funti cundennaos a emigrare.

 

 

Sa cuinta dí

Sinnalis de isperàntzia, s’unidadi e sa créscia culturali de is Sardus.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

4 § 1. Nosi praxit immoi de fai a biri unus cantu sinnalis bonus de sa realtadi de oi de su pópulu nostu. Difatis, ca credeus in su Segnori arresuscitau seus segurus chi in sa realtadi de is Sardus, che in totu su Mundu, est sèmpiri presenti e nosi ànimat s’Ispíridu Santu, chi si fait a biri cun medas sinnalis de bèni e de isperàntzia incarnaus in su coru e in sa vida de sa genti nosta puru: su disígiu ispedhiosu de un’àtera calidadi de sa vida, su servítziu contivigiosu e onestu, su bonu acatu po is istràngius, is sinnalis de paxi e de perdonu, su contivígiu de is volontàrius po is malàdius suferentis, su sensu de s’arrexoni e su disígiu de paxi, s’agiudu a chini tenit bisóngiu, s’arrespetu po sa dignidadi de s’ómini e de sa fémina, sa nàscia de àterus valoris, su bisóngiu de sintzillidadi, su disígiu de istai che fradis, un’ànimu prus che àteru religiosu.


4 § 4
. Is Sardus, po cantu diferentis de unu logu a s’àteru, tenint un’identidadi unitària manna. Si podit fuedhai diaderus de "pópulu sardu", cun piessignus suus culturalis distintivus e una língua cosa sua. Custu ispiegat su sentidu de èssiri Sardus, genti de Sardigna, de tènniri una sardidadi, càrriga de cultura cristiana, carculada arrichesa umana de allogai e de contivigiai.

Sa cuinta die

Singiales de isperàntzia, s’unidade e sa créschia culturale de is Sardos.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

4 § 1. § 1. Como nosi praghet de fàere a bíere unos cantu singiales bonos de sa realtade de oe de su pópulu nostu. Difatis, ca credeus in su Segnore arresuscitau seus seguros chi in sa realtade de is Sardos, che in totu su Mundhu, est sèmpere presente e nosi ànimat s’Ispíridu Santu, chi si faet a bíere cun medas singiales de bene e de isperàntzia incarnaos in su coro e in sa vida de sa gente nosta puru: su disígiu ispedhiosu de un’àtera calidade de sa vida, su servítziu contivigiosu e onestu, su bonu acatu po is istràngios, is singiales de paghe e de perdonu, su contivígiu de is volontàrios po is malàios suferentes, su sensu de s’arrexone e su disígiu de paghe, s’agiudu a chie tenet bisóngiu, s’arrespetu po sa dignidade de s’ómine e de sa fémina, sa naschia de àteros valores, su bisóngiu de sintzillidade, su disígiu de istare che frades, un’ànimu prus che àteru religiosu.

4 § 4. Is Sardos, po cantu diferentes de unu logu a s’àteru, tenent un’identidade unitària manna. Si podet foedhare abberu de "pópulu sardu", cun piessignos suos culturales distintivos e una limba cosa sua. Custu ispiegat su sentidu de èssere Sardos, gente de Sardigna, de tènnere una sardidade, càrriga de cultura cristiana, craculada errichesa umana de chistire e de contivigiare.

Sa sesta dí

S’annúntziu de su Vangelu depit èssiri sèmpiri incarnau e innestau in sa cultura de sa genti.


De su Concíliu Plenàriu Sardu

84 § 1. Medas e diferentis funt is culturas chi si agatant, nàscias gràtzias a sa capacidadi ratzionali e simbólica de sa persona umana, cosa chi anti formau is pópulus diferentis e chi s’ istória si at fatu connòsciri, e s’esisténtzia etotu de su cristianu si agatat in d-una cultura distinta. Sa Crésia, nàscida de su Fuedhu de Deus fatu a Ómini, in sa missioni sua andat avatu de sa lógica de s’incarnatzioni: pigat sa realtadi de sa vida umana, istórica, chi est sa cultura de sa genti, dhoi ponit arrèxinis e, comenti fait su frammentu in sa pasta (cf. Mt 13, 33), dha fait frammentai, a manera chi de issa etotu si orientit a sa lógica de su regnu de Deus. In custa prospetiva si ponit su raportu de su Vangelu cun is culturas.
Sa Crésia connoscit e aprétziat su valori de is culturas; proponit su Vangelu a diàlogu cun custas, ponit in custas, coment’e sèmini, sa "Bona Noa"; si serbit de is metrus intelletualis e simbólicus chi dhas distínguit po cumprèndiri e ispiegai mellus fintzas su Vangelu.

Giai de su cuméntzu de s’annúntziu evangélicu "a totu is natzionis" (Mt 28, 19ss), is testimòngius e ministrus de sa Paràula si funt istérrius in is diferentis regionis de su Mundu e anti connotu culturas diferentis, pruscatotu sa greca, e cun is "paràulas" de custas culturas ant annuntziau sa Paràula de Deus (Cf. Atti degli Apostoli).
Est aici chi sa primu comunidadi cristiana, sighendi in su tempus e in is logus su mistériu de s’incarnatzioni de su Fuedhu eternu, animada de s’Ispíridu Santu, at postu su sèmini bonu de su Vangelu de sa vida e de sa paxi in sa cultura de is pópulus chi at atobiau in su mòri sú.
Aici, "imbiada a totu is pópulus de dónnia tempus e logu, sa Crésia no si acàpiat a una síngula e a peruna arratza e a peruna natzioni, a peruna genia de istadu, a peruna manera distinta de bíviri, a peruna costuma antiga e ni moderna […], ma intrat in comunioni cun is diferentis culturas; custa comunioni arricat tanti sa Crésia cantu is diferentis culturas" (Gaudium et spes, n. 58; cf. nn. 57-62).

Sa sesta die

S’annúntziu de su Vangelu depet èssere sèmpere incarnau e innestau in sa cultura de sa gente.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

84 § 1. Medas e diferentes funt is culturas chi si agatant, naschias gràtzias a sa capacidade ratzionale e simbólica de sa persona umana, cosa chi anti formau is pópulos diferentes e chi s’ istória nosi at fatu connòschere, e s’esisténtzia etotu de su cristianu si agatat in d-una cultura distinta. Sa Crésia, naschia de su Foedhu de Deus fatu a Ómine, in sa missione sua andhat avatu de sa lógica de s’incarnatzione: pigat sa realtade de sa vida umana, istórica, chi est sa cultura de sa gente, dhue ponet arraighinas e, comente faet su frammentu in sa pasta (cf. Mt 13, 33), dha faet frammentare, a manera chi de issa etotu si orientet a sa lógica de su regnu de Deus. In custa prospetiva si ponet su raportu de su Vangelu cun is culturas.
Sa Crésia connoschet e aprétziat su valore de is culturas; proponet su Vangelu a diàlogu cun custas, ponet in custas, coment’e sèmene, sa "Bona Noa"; si serbit de is metros intelletuales e simbólicos chi dhas distinghet po cumprèndhere e ispiegare méngius fintzes su Vangelu.
Giai de su cuménciu de s’annúntziu evangélicu "a totu is natziones" (Mt 28, 19ss), is testimòngios e ministros de sa Paràula si funt istérrios in is diferentes regiones de su Mundhu e ant connotu culturas diferentes, pruschetotu sa greca, e cun is "paràulas" de custas culturas ant annuntziau sa Paràula de Deus (Cf. Atti degli Apostoli).
Est deosi chi sa primu comunidade cristiana, sighendho in su tempus e in is logos su mistériu de s’incarnatzione de su Foedhu eternu, animada de s’Ispíridu Santu, at postu su sèmene bonu de su Vangelu de sa vida e de sa paghe in sa cultura de is pópulos chi at atobiau in su caminu suo.
Deosi, "imbiada a totu is pópulos de dónnia tempus e logu, sa Crésia no si acàpiat a una síngula e a peruna arratza e a peruna natzione, a peruna genia de istadu, a peruna manera distinta de bívere, a peruna costuma antiga e ne moderna […], ma intrat in comunione cun is diferentes culturas; custa comunione errichit tanti sa Crésia cantu is diferentes culturas" (Gaudium et spes, n. 58; cf. nn. 57-62).

Sa sétima dí

S’avaloramentu de sa língua sarda primu sinnali de inculturatzioni de sa fidi.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

100. S’impreu de sa língua sarda in sa liturgia. Su Concíliu, fendi adóbias a s’isperàntzia de medas chi fintzas in sa língua sarda bint unu médiu bonu po comunicai sa fidi a su pópulu nostu, ndi proponit un’avaloramentu comenti si depit. Iscít chi gràtzias a sa língua sarda is generatzionis anti passau s’una a s’àtera unu grandu patrimóniu de fidi e de sabidoria cristiana chi fait parti de sa cultura de sa vida de is Sardus. Sa língua materna sarda est apretziada e onorada po is pregadorias, personalis o colletivas, chi nosi anti lassau is mannus e chi tocat de arregòlliri e manigiai: custas pregadorias tenint, in prus de s’arrichesa de su chi nant, medas bortas prus de bonu, fintzas s’incantu de unu patrimóniu chi afundat is arréxinis in sa manera connota de pentzai e in is sentidus de is Sardus.
Po cussu, arrispetendi e osservendi is normas chi oi régulant sa liturgia, fait a manigiai sa língua sarda po cantai testus iscioberaus cun critériu in calencuna ocasioni de celebratzioni e de pregadoria, o segundu s’ocasioni in sa vida de una comunidadi. In prus at a tocai de istudiai, cun seriedadi culturali e cumpeténtzia teológica e pastorali, un’impreu prus largu de su sardu in sa liturgia.
Totu custu tocat de dhu fai po avalorai su patrimóniu chi nosi anti lassau is generatzionis passadas, po circai una comunicatzioni de sa fidi prus incarnada in sa vida de dónnia dí de is Sardus e fai una comunioni eclesiali sintzilla.

Sa sétima die

S’avaloramentu de sa limba sarda primu singiale de inculturatzione de sa fide.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

100. S’impreu de sa limba sarda in sa liturgia. Su Concíliu, atobiandho a s’isperàntzia de medas chi fintzes in sa limba sarda bient unu médiu bonu po comunicare sa fide a su pópulu nostu, ndhe proponet un’avaloramentu comente si depet. Ischit chi gràtzias a sa limba sarda is generatziones anti passau s’una a s’àtera unu grandhe patrimóniu de fide e de sabidoria cristiana chi faet parte de sa cultura de sa vida de is Sardos. Sa limba materna sarda est apretziada e onorada po is pregadorias, personales o colletivas, chi nosi anti lassau is mannos e chi tocat de arregòllere e impreare: custas pregadorias tenent, in prus de s’errichesa de su chi narant, medas bortas prus de bonu, fintzes s’incantu de unu patrimóniu chi afundhat is arraighinas in sa manera connota de pentzare e in is sentidos de is Sardos.
Po cussu, arrespetandho e osservandho is normas chi oe régulant sa liturgia, faet a manigiare sa limba sarda po cantare testos isceberaos cun critériu in calecuna ocasione de celebratzione e de pregadoria, o segundhu s’ocasione in sa vida de una comunidade. In prus at a tocare de istudiare, cun seriedade culturale e cumpeténtzia teológica e pastorale, un’impreu prus largu de su sardu in sa liturgia.Totu custu tocat de dhu fàere po avalorare su patrimóniu chi nosi anti lassau is generatziones passadas, po cricare una comunicatzione de sa fide prus incarnada in sa vida de dónnia die de is Sardos e fàere una comunione eclesiale sintzilla.

S’otava dí

Sa formatzioni teológica po s’inculturatzioni de sa fidi.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

115 § 8: In sa formatzioni de is seminaristas, in is istúdius de teologia e in s’isperiéntzia de ministrus, serbit un’istúdiu nou e istima noa po is traditzionis litúrgicas in Sardigna e s’istória de is Santus, possíbbilis fintzas gràtzias a is connoscéntzias noas de s’istória de sa Crésia; e in prus, po chi is istudentis de teologia siant preparaus mellus a cumprèndiri e favorèssiri su raportu inter fidi, devotzioni populari e cultura, tocat de pònniri in is programmas de istúdiu de sa Pontifícia Facoltadi Teológica de sa Sardigna s’antropologia culturali chi pertocat su sentidu religiosu de is Sardus. Is maistus de sa catechesi, preparaus issus puru in agiografia, liturgia e antropologia culturali, in s’imparu chi donant presentendi is beridadis de sa fidi de sa Bíbbia depint circai de fai una síntesi tra custas e su comenti dhas anti bívias personalmenti is Santus veneraus coment’e patronus e ammostaus a sa genti coment’esémpius de santidadi; depint isciri biri e ammostai is diferéntzias tra is formas de piedadi cristiana sintzilla e is formas chi no funti cristianas.

87 § 1: Segundu is leis de s’Istadu italianu oi in vigori, s’imparu de sa religioni católica me is iscolas tenit un’iscopu educativu e culturali. S’iscola est de seguru unu logu privilegiau de inculturatzioni de sa Bona Noa de su Vangelu, cun totu chi custas leis tenint límitis chi si depit agiudai a cambiai in mellus.

S’otava die

Sa formatzione teológica po s’inculturatzione de sa fide.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

115 § 8: In sa formatzione de is seminaristas, in is istúdios de teologia e in s’isperiéntzia de ministros, serbit un’istúdiu nou e istima noa po is traditziones litúrgicas in Sardigna e s’istória de is Santos, possíbbiles fintzes gràtzias a is connoschéntzias prus reghentes de s’istória de sa Crésia; e in prus, po chi is istudentes de teologia siant preparaos méngius a cumprèndhere e favorèssere su raportu inter fide, devotzione populare e cultura, tocat de pònnere in is programmas de istúdiu de sa Pontifícia Facoltade Teológica de sa Sardigna s’antropologia culturale chi pertocat su sentidu religiosu de is Sardos. Is maistos de sa catechesi, preparaos issos puru in agiografia, liturgia e antropologia culturale, in s’imparu chi giaent presentandho is beridades de sa fide de sa Bíbbia depent cricare de fàere una síntesi tra custas e su comente dhas anti bívias personalmente is Santos veneraos coment’e patronos e ammostaos a sa gente coment’esémpios de santidade; depent ischire bíere e ammostare is diferéntzias tra is formas de piedade cristiana sintzilla e is formas chi no funti cristianas.
87 § 1: Segundhu is leis de s’Istadu italianu oe in vigore, s’imparu de sa religione católica in is iscolas tenet un’iscopu educativu e culturale. S’iscola est de seguru unu logu privilegiau de inculturatzione de sa Bona Noa de su Vangelu, cun totu chi custas leis tenent límites chi si depet agiudare a cambiare in méngius.

Sa nona dí

Unu puntu distintu po cumprobai una fidi chi s’innestat bèni in sa cultura: guerras e educatzioni a sa paxi.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

107 § 10. Su sentidu de cuncórdia, perdonu e peniténtzia, depit preni sa vida de su cristianu dónnia dí fintzas a essiri costuma de vida, disponibbilidadi a s’atóbiu, unu fai in famíglia e cun sa genti. In Sardigna, aundi po diferentis motivus de istória e de cultura s’idea de su disacórdiu, de s’arrevesa e de sa vengàntzia est a bortas arrabiosa, s’atividadi pastorali de sa Crésia depit donai importu mannu a su sentidu cristianu de sa cuncórdia e de su perdonu.

Is cristianus tocat chi siant testimòngius cumbintus e fatoris de una mentalidadi de diàlugu, de paxi, de perdonu, in sa famíglia e in sa bidha, lassendi a pèrdiri is vengàntzias, is discórdias, is certus e disamistadis.

142 § 1. Biendi malefatas gravis che a is mortis, is secuestrus, isdorrobbatórius, bombas, furas e fogus po vengàntzia, arrichimentu, ódius e disamistadis, comenti ndi faint personas nàscias e educadas in sa comunidadi nosta cristiana chi ant arriciu is sacramentus e fatu su catechismu tocat, coment’e Crésia, de si pregontai cantu est intrau aintru su cristianésimu in personas e famíglias e, pruschetotu, ita tocat a fai. Is Obispus de sa Sardigna, in su messàgiu chi de pagu anti mandau a is comunidadis cristianas a propósitu de sa cangrena de is secuestrus de personas, anti nau chi is secuestrus signíficant "cantu pagu su Vangelu de Cristus at cambiau sa vida e su cumportamentu de medas cristianus batiaus".

Cantu su predicai su Vangelu càmbiat su cumportamentu est de seguru cosa chi si podit pregontai po dónnia tempus de s’istória e po totu is logus de su Mundu. Ma sa pregonta bollit nàrriri chi teneus bisóngiu de una evangelizatzioni e inculturatzioni chi fait crèsciri in s’ànima sa fidi cristiana e portat is cristianus a passai de is cumportamentus isceti de apariéntzia a su èssiri cristianus ca ant iscioberau un’ideali de vida cunforma a su Vangelu. Est chistioni de si ndi bogai abbitúdinis secularis de pecai e fai mali po cambiai is cumportamentus e totu sa vida a comenti nosi proponit su Segnori Gesugristu, cun s’únicu iscopu de su bèni, s’arrexoni, s’istima, su perdonu.
142. Elementus de impegnu pastorali contras a su maluvàiri.

§ 3. S'impegnu po educai is cusciéntzias no si depit lassai totu a su chi si fait candu càpitat o a s’apretu de sa disaura. Depit èssiri, a su contràriu, unu mòri de educatzioni chi si pigat e si sighit cun firmesa. Aici arrresurtat craru s’importu de una catechesi bèni cuncordada chi si fait a s’atenta e de interessai totu sa vida personali e colletiva. Custu est su primu trabballu de sa pastorali de sa Crésia contras a su maluvàiri.

Totu paris cun s’educatzioni tocat a circai de menguai sa solidadi de is personas, de is famíglias e de totu sa genti, ca est arréxini de su maluvàiri: tocat de menguai su mancamentu de istima.
S’impegnu pastorali depit èssiri puru incarrerau a fai crèsciri sa cultura e s’arrespetu de sa vida, de pigai coment’e bèni sacru, depit fai crèsciri una cultura chi fait cambiai s’ideali falsu de su gualàngiu fàcili, de su manígiu de dinai e cosas a fuliadura, de su pagu arrespetu po sa vida e po is personas […], s’ideali falsu de sa fortza e de sa "balentia", s’idea gravi chi sa fidi no càmbiat sa vida; serbit una cultura chi fait pentzai chi su maluvàiri si podit binci, chi podeus cambiai fintzas is malis incangrenaus.

Sa nona die

Unu puntu distintu po cumproare una fide chi s’innestat bene in sa cultura: gherras e educatzione a sa paghe.

De su Concíliu Plenàriu Sardu

107 § 10. Su sentidu de cuncórdia, perdonu e peniténtzia, depet prènnere sa vida de su cristianu dónnia die fintzes a essire costuma de vida, disponibbilidade a s’atóbiu, unu fàere in famíglia e cun sa gente. In Sardigna, inue po diferentes motivos de istória e de cultura s’idea de su disacórdiu, de s’arrevesa e de sa vengàntzia est a bortas arrabiosa, s’atividade pastorale de sa Crésia depet giare importu mannu a su sentidu cristianu de sa cuncórdia e de su perdonu.
Is cristianos tocat chi siant distimòngios cumbintos e fatores de una mentalidade de diàlugu, de paghe, de perdonu, in sa famíglia e in sa bidha, lassandho a pèrdere is vengàntzias, is discórdias, is certos e disamistades.

142 § 1. Biendho malefatas graves che a is mortes, is secuestros, orrobbatórios, bombas, furas e fogos po vengàntzia, errichimentu, ódios e disamistades, comente ndhe faent personas naschias e educadas in sa comunidade nosta cristiana chi ant erriciu is sacramentos e fatu su catechismu tocat, coment’e Crésia, de nosi pregontare cantu est intrau aintro su cristianésimu in personas e famíglias e, pruschetotu, ite tocat a fàere. Is Píscamos de sa Sardigna, in su messàgiu chi de reghente anti mandhau a is comunidades cristianas a propósitu de sa cranghena de is secuestros de personas, anti nau chi is secuestros signíficant "cantu pagu su Vangelu de Cristos at cambiau sa vida e su cumportamentu de medas cristianos batiaos".
Cantu su preigare su Vangelu càmbiat su cumportamentu est de seguru cosa chi si podet pregontare po dónnia tempus de s’istória e po totu is logos de su Mundhu. Ma sa pregonta bollet nàrrere chi aus bisóngiu de una evangelizatzione e inculturatzione chi faet crèschere in s’ànima sa fide cristiana e portat is cristianos a passare de is cumportamentos solu de apariéntzia a su èssere cristianos ca ant isceberau un’ideale de vida cunforma a su Vangelu. Est chistione de si ndhe bogare abbitúdines seculares de pecare e fàere male po cambiare is cumportamentos e totu sa vida a comente nosi proponet su Segnore Gesugristu, cun s’únicu iscopu de su bene, s’arresone, s’istima, su perdonu.

142. Elementos de impegnu pastorale contras a su maluvàere.

§ 3. S'impegnu po educare is cusciéntzias no si depet lassare solu a su chi si faet candho cumbinat o a s’apretu de sa disaura. Depet èssere, a su contràriu, unu caminu de educatzione chi si pigat e si sighit cun firmesa. Deosi arrresurtat craru s’importu de una catechesi bene cuncordada chi si faet a s’atenta e de interessare totu sa vida personale e colletiva. Custu est su primu trebballu de sa pastorale de sa Crésia contras a su maluvàere.
Totu paris cun s’educatzione tocat a cricare de menguare sa soledade de is personas, de is famíglias e de totu sa gente, ca est arraighina de su maluvàere: tocat de menguare su mancamentu de istima.
S’impegnu pastorale depet èssere puru incarrerau a fàere crèschere sa cultura e s’arrespetu de sa vida, de leare coment’e bene sacru, depet fàere crèschere una cultura chi faet cambiare s’ideale falsu de su gualàngiu fàcile, de su manígiu de dinari e cosas a fuliadura, de su pagu arrespetu po sa vida e po is personas […], s’ideale falsu de sa fortza e de sa "balentia", s’idea grave chi sa fide no càmbiat sa vida; serbit una cultura chi faet pentzare chi su maluvàere si podet bínchere, chi podeus cambiare fintzes is males incangrenaos.

 

 

 

 

Cantu de meditatzioni

Ammanitzade!

Solo: Si sos frores chi chircades
sunt de amore!
 
    Coro: Si sos frores chi chircades
sunt de amore!
Solo: Su caminu ammanitzade
de su coro e de sa mente
Ca est colendhe su Segnore!
Solo: Si sos frores chi chircades
sunt de amore!
 
    Coro: Si sos frores chi chircades
sunt de amore!
Solo: Su caminu adderetade
de su coro e de sa mente
Ca est colendhe su Segnore!
Solo: Si sos frores chi chircades
sunt de amore!
 
    Coro: Si sos frores chi chircades
sunt de amore!
Solo: Su caminu imparisade
de su coro e de sa mente
Ca est colendhe su Segnore!
Solo: Si sos frores chi chircades
sunt de amore!
 
    Coro: Si sos frores chi chircades
sunt de amore!
Solo: In sa zanna est isetendhe:
AbberídeLi a intrare,
Abberide, est su Segnore!

Bi est sa lughe e bi est sa paghe,
Su giardinu est de sa Vida,
Si bi abbitat su Segnore,
S’Emmanuele in su giardinu,
Cuntentesa infinida
In su coro e in sa mente!

Opuru si cantat su Polisalmu, comenti sighit, segundu su tonu antigu:

Cantu de su Polisalmu

1. Festint is celus, gosit sa terra, *
esultai in festa, o montis.
1. Festent sos chelos, goset sa terra, *
esultade in festa, sos montes.
2. Is montis portint frutu de paxi, *
dógnia campura portit frutu de giustítzia.
2. Sos montes portent frutu de paghe, *
dogni campura portet frutu de giustítzia.
3. Ca est benendi su Segnori nostu, *
e de totu is pòburus at a tenni piedadi.
3. Ca est benendhe su Segnore nostru, *
e de totu sos pòberos at a tenner piedade.
4. De is celus altus arrosada e de is nuis calit giustìtzia, *s’apèrgiat sa terra e boghit salvesa. 4. De sos chelos altos lentore e de sas nues calet giustítzia, * si abberzat sa terra e brotet salvesa.
5. Arregodadindi de nosu, o Segnori,
abbisitanosì cun s’aggiudu cosa tua.
5. Ammèntadi de nois Segnore, *
e imbisítanos cun s’azudu tuo.
6. Ammostanosì, Segnori, sa misericórdia tua,
e donanosì sa salvesa tua.
6. Mústranos, o Segnore, sa misericórdia tua, *
e dònanos sa salvesa tua.
7. Imbiai sa mandada a su dominadori de totu sa terra, *de sa citadi aillargu de su desertu fintzas a su monti de sa filla de Sion. 7. Imbiade sa mandhada a su dominadore de totu sa terra, * dae sa tzitade aillargu de su desertu finas a su monte de sa fiza de Sion.
8. Beni a nosí libberai, Segnori, Deus Totu Poderosu, * torrasì faci e ponisí in salvamentu. 8. Beni a nos libberare, Segnore, Deus Totu Poderosu, * mústranos sa cara tua e pònenos in salvamentu.
9. Beni, Segnori, e abbisitanosì in paxi ,
eus a fai festa ananti tuu cun totu su coru.
9. Beni, Segnore, a nos fàghere imbisita in paghe, * amus a fàghere festa addannanti tuo cun totu su coro.
10. Eus a connosci, Segnori, in terra nosta is caminus tuus, * in mesu de totu is gentis sa salvesa tua. 10. Amus a connòschere, Segnore, in terra nostra sos caminos tuos, * in mesu a totu sas zentes sa salvesa tua.
11. Scidandi, Signori, totu sa fortza tua, *
e beni a salvamentu nostu.
11. Ischídandhe, Segnore, totu sa fortza tua, *
e beni a salvamentu nostru.
12. Beni, Segnori, e non bollas istentai: *
perdona is culpas de sa genti cosa tua.
12. Beni, Segnore, e no cherzas istentare, *
perdona sas culpas de sa zente tua.
13. Oh ! Si tui iast a bolli oberri is celus e cabai acantu nostu: * ananti tuu su monti e sa campagna iant a bogai torra frutu. 13. Oh!, si tue cherias abbèrrere sos chelos e falare a nois acanta, * addananti tuo montes e campagnas tiant batire torra frutu.
14. Beni, e torrasì faci , Segnori, *
tui, su rei, sétziu in altu de is Cherubbinus.
14. Beni e mústranos sa cara tua, o Segnore, *
tue su re, sétzidu in altu de sos Cherubbinos.
15. Siat glória a Deus su Babbu, siat glória a Deus su Fillu, * e paris cun issus sa glória siat a Deus, s’Ispíridu. 15. Siat glória a Deus su Babbu, siat glória a Deus, su Fizu, * e paris cun issos sa glória siat a Deus, s’Ispíridu.
16. Comenti fiat in su printzípiu, imoi e sèmpiri, * siat glória in dógnia edadi, in sèculus e sèculus. Amen-Gésus. 16. Comente fit in su printzípiu, como e semper, * siat glória in donzi edade, in séculos e séculos. Amen-Gésus.

Istrutzionis e esortatzionis in s’assemblea.

Chini chistionat, podit cumentzai e fini nendi: Fradis e sorris, pregai po mimi, po chi potza cumprendi mellus impari cun bosatrus sa paràula e totu is fuedhus chi eus ascurtau.

III) RITUS DE ADORATZIONI E DE COMUNIONI

Apustis de s’esortatzioni, si cantat s’Innu (cun su tonu de En clara vox). In su mentris, si fait s’Espositzioni.

Innu po s’Espositzioni de su Santíssimu

Fuedhu Creadori
e luxi de salvesa,
Gesus libberadori
iscurta a chi t’invocat.
Paraula Creadora
e lughe de salvesa,
Gesùs libberadore,
isculta a chie t’invocat.
Su pópulu in esíliu
ispetat a èssi líbberu,,
iscrau de su pecau,
est bintu de sa morti.
Su pópulu in esíliu
aisetat a esser lìbberu,
isclavu ’e su pecadu,
est bintu dae sa morte.
Fradi in mesu a fradis
in mesu a nosu benis,
annúntziu de profetas,
isperu de oprimius.
Frade in mesu a frades,
tra nois tue benis,
annúntziu de profetas,
ispera de oprimidos.
Ses vida pro chi morit,
caminu a chi est circhendi,
ses libbertadi e paxi,
ses soli de giustítzia.
Ses vida pro chie morit,
caminu a chie chircat,
ses libbertade e paghe,
ses sole de giustítzia.
Sa Crésia de is redentus
ispetat a candu torras,
s’umanidadi in terra
a innui ses tui est .mirendi.
Sa Crésia ‘e sos redentos
aisetat chi tue torres,
s’umanidade in terra
a ue ses tue est mirendhe.
Siat glória a Deus su Babbu
sia glória a Deus su Fizu
siat glória a s’Ispíridu
impari in is sèculus. Amen.
Siat glória a Deus su Babbu,
siat glória a Deus su Fizu
siat glória a s’Ispíridu
umpare in sos séculos. Amen.

Pregadoria universali

Fradis e sorris, in su mentris chi ispetaus chi torrit su Segnori nostu Gesu-Cristu, imploraus s’amistadi sua: issu chi est bénniu in su mundu po annuntziai sa nova bona de s’evangéliu, e abarrat in mesu nostu in su pani sacramentau, donit oi puru sa salvesa sua :

Un Solista narat sa "paràula" de su Segnori, e Totus rispundint cun s’invocatzioni: "Fai, o Segnori…"

Faghe, o Segnore!

Fae, o Segnore!

Fai, o Segnori!

"Sos mios no sunt
sos pessamentos tuos"
- Sa Veridade! –
narat su Segnore.

E ischit cantu
est bonu su dolore
e marigosu malu
su chi naro amore…

"Is mios no funt
is pentzamentos tuos"
- Sa Beridade! –
narat su Segnore.

E ischit cantu
est bonu su dolore
e marigosu malu
su chi naro amore…

"Is mius no funt
is pentzamentus tuus"
- Sa Beridadi! –
narat su Segnori.

E scit comenti
est bonu su dolori
e marigosu malu
su chi nau amori…

  • Faghe, o Segnore,
    chi sa mente mia
    sempre prus pesset
    a manera tua!
  • Fae, o Segnore,
    chi sa mente mia
    sempre prus pentzet
    a manera tua!
  • Fai, o Segnori,
    chi sa menti mia
    sempri prus pentzit
    a manera tua!
  • "Sos mios no sunt
    sos sentimentos tuos"
    - Sa Veridade! –
    narat su Segnore.

    E in su coro sou
    est fizu e frade
    comente a mie
    su nemigu meu.

    "Is mios no funt
    is sentimentos tuos"
    - Sa Beridade! –
    narat su Segnore.

    E in su coro suo
    est fígiu e frade
    comente a mimi
    su nemigu meu.

    "Is mius no funt
    is sentimentus tuus"
    - Sa Beridadi! –
    narat su Segnori.

    E in su coru suu
    est fillu e fradi
    comenti a mimi
    su nemigu miu.

  • Faghe, o Segnore,
    chi su coro meu
    istimet sempre prus
    comente a Tie!
  • Fae, o Segnore,
    chi su coro meu
    istimet sempre prus
    comente a Tie!
  • Fai, o Segnori,
    chi su coru miu
    istimit sempri prus
    comenti a Tui!
  • "Sos mios no sunt
    sos terighinos tuos"
    - Sa Veridade! –
    narat su Segnore.

    Istradas in falada
    Largas e isfaltadas
    Parent prus bellas
    Ma no leant a inie!

    "Is mios no funt
    is caminedhos tuos"
    - Sa Beridade! –
    narat su Segnore.

    Istradas in calada
    Largas e isfaltadas
    Parent prus bellas
    Ma no portant a inie!

    "Is mias no funt
    is andaredhas tuas"
    - Sa Beridadi! –
    narat su Segnori.

    Istradas in calada
    Largas e isfaltadas
    Parint prus bellas
    Ma no portant a innia!

  • Faghe, o Segnore,
    chi su pede meu
    caminet sempre prus
    abbia a Tie!
  • Fae, o Segnore,
    chi su pei meu
    caminet sempre prus
    abbia a Tie!
  • Fai, o Segnori,
    chi su pei miu
    caminit sempri prus
    abbia a Tui!
  • "Sos mios no sunt
    sos afainos tuos"
    - Sa Veridade! –
    narat su Segnore.

    Su Gòlgota est
    in artu e cumprit
    su miràculu de amore
    de su fizu ’e Deu.

    "Is mios no funt
    is afainos tuos"
    - Sa Beridade! –
    narat su Segnore.

    Su Gòlgota est
    in artu e cumprit
    su miràculu ’e amore
    de su fígiu ’e Deu.

    "Is mius no funt
    is afaíngius tuus"
    - Sa Beridadi! –
    narat su Segnori.

    Su Gòlgota est
    in artu e cumprit
    su miràculu de amori
    de su fillu ’e Deu.

  • Faghe, o Segnore,
    chi sas manos mias
    sempre prus serbant
    cun s’òpera tua!
  • Fae, o Segnore,
    chi is manos mias
    sempre prus serbant
    cun s’òpera tua!
  • Fai, o Segnori,
    chi is manus mias
    sempri prus serbant
    cun s’òpera tua!
  • Torrada po candu si faint atras invocatzionis:

    S. e T.: Pregheus impari (cantendi): Suspirat a tui, Segnori, s’ànima mia.

    SaSa pregadoria universali si finit cun su Babbu Nostu, chi cumintzat puru is ritus de sa Comunioni

    V. Arregodendi is fuedhus de su Salvadori
    e pesaus in s’iscola sua, si atrivius a narri:

    V/  Ammentèndenos de sas paràulas de su Salvadore, e pesados in s’iscola sua, nos atrivimus a nàrrere:

    Babbu nostu, chi ses in is celus,
    santificau siat su nòmini tuu,
    bèngiat a nos su régniu tuu,
    fata siat sa voluntadi tua
    comenti in su celu aici in sa terra.
    Su pani nostu de dógnia dí donanosidhu oi;
    e perdonasí is pecaus nostus
    comenti nosatrus dhus perdonaus a is depidoris nostus,
    e non si lessis arrui in tentatzioni, ma libberanosí de mali.
    Babbu nostru, ch’istas in sos chelos,
    santificadu siat su nomen tuo,
    benzat a nois su regnu tuo,
    fata siat sa voluntade tua,
    comente in su chelu gai in sa terra.
    Su pane nostru de donzi die dona nos oe,
    e perdona a nois sos pecados nostros
    comente nois perdonamus a sos inimigos nostros,
    e no nos lasses rúere in tentatzione,
    ma lìbera nos dae male.
    Libberanosí, Segnori, ti pregaus, de dógnia mali,|
    cuncedi paxi in vida nosta,
    e chi s’agiudat sa misericórdia tua,
    eus a èssiri sèmpiri líbberus de su pecau ~ e a s’amparu de dógnia timoria: *
    in s’abetu de s’isperàntzia santa chi torrit su Salvadori nostu Gesu-Cristu.
    Lìbbera nos, ti pregamus, Segnore, dae donzi male, |cuntzede paghe in vida nostra,
    e si nos agiudat sa misericòrdia tua,
    amus a biver semper lìbberos dae su pecadu ~
    e seguros dae donzi timoria,
    in s’isettu de s’isperàntzia santa,
    chi torret su Salvadore nostru Gesu Cristu.
    R. A tui su régniu e s’onnipoténtzia, a tui sa glória in eternu. R/. A tie su regnu e s’onnipotèntzia, a tie sa glòria in eternu
    Segnori Gesu-Cristu,
    chi as nau a is Apòstulus tuus:
    bosi lassu sa paxi, bosi dòngiu sa paxi mia:
    no castis a is pecaus nostus, ma a sa fidi de sa Crésia tua;
    e cufromma a sa voluntadi tua donadhi paxi e unidadi.
    Tui chi bivis e régnias, imoi e in sèculus e sèculus.
    Segnore Gesu-Cristu, chi as naradu a sos Apòstulos tuos:
    Bos lasso sa paghe, bos do sa paghe mea,
    no abbàides a sos pecados nostros, ma a sa fide de sa Crèsia tua
    e cufromma a sa voluntade tua daeli paghe e unidade.
    Tue chi bives e regnas, como e in séculos e séculos.
    R. Amen. R. Amen.
    V. Sa paxi de su Segnori nostu siat sèmpiri cun bosatrus.
    rR. E abarrit puru cun tegus.
    V/.  Sa paghe de su Segnore abbarret cun bois.

    R/. E abbarret cun tegus puru.
    V. Donaisì sa paxi. V/. Dàdebos sa paghe.

    Si cantat su Tantum ergo o atru cantu de Adoratzioni

    Si cantat su Tantum ergo o àteru cantu de Adoratzione

    Tantum Ergo

    (tradutzioni de Mons. Pilo,
    obispu de Ales, 1786
    )

    Tantum ergo

    (tradutzione de Mons. Pilo,
    píscamu de Ales, 1786
    )

  • Custu grandu Sacramentu
    venereus umiliaus,
    e coment’e nui a su bentu
    cedant is ritus passaus :
    e su chi ogu non bidit
    accetteus cum firma fidi.
  • A Deus Babbu onnipotenti
    e a su Fillu Redentori,
    cun su coru e cun sa menti
    alabeus cun grandu onori;
    e siat puru onori uguali
    a s’Amori eternali. Amen.
  • Custu grandhe sacramentu
    veneremus umilados
    e coment’e nue a su ‘entu
    tzedant sos ritos passados:
    e su chi ogru no bidet
    atzetemus cun firma fide.
  • A Deus Babbu onnipotente
    e a su Fizu Redentore,
    cun su coro e cun sa mente
    laudeus cun grandhe onore;
    e siat puru onore uguale
    a s’Amore eternale. Amen
  • V. Pani de celu nos as donau
    R. Pani chi a totu cantus donat sa vida.
    V. Pregheus. Deus de amistadi, chi in su pani sacramentau nos as lassau s’ammentu de sa bénnida tua, fai chi, pighendi parti a su mistériu de sa vida, passioni, morti e resurretzioni tua, siaus nos puru totu impari in sa Crésia corpus donau a salvesa de su mundu. Tui chi bivis e régnias in sèculus e sèculus. T. Amen.
    V. Pane de chelu nos as donadu
    R. Pane chi a totu cantos donat sa vida.
    V. Preghemus. Deus de amistade, chi in su pane sacramentadu nos as lassadu s’ammentu de sa bénnida tua, faghe chi, leandhe parte in sa vida, passione, morte e resurretzione tua, siemus tot’umpare in sa Crésia corpus donadu a salvesa de su mundhu. Tue chi bives e regnas in séculos e séculos. T. Amen.

    Si donat sa Beneditizioni. Sempri presentendi s’Eucaristia a su pópulu, su preíderu intonat sa Cunfessioni de sa fidi e totus arrispundint cun s’acclamatzioni:

     

    Opuru :

     
     
       
    V. Su Corpus e Sànguni de Gesu-Cristu, siant po nosu in saludi eterna V/. Su Corpus e Samben de Gesu-Cristu siant pro nois in salude eterna.
    Angioni donau de Deus,
    chi ndi lias is pecaus de su mundu,
    piedadi de nosu.

    Angioni donau de Deus,
    chi ndi lias is pecaus de su mundu,
    piedadi de nosu.

    Angioni donau de Deus,
    chi ndi lias is pecaus de su mundu,
    donanosì sa paxi.

    Anzone donadu dae Deus,
    chi ndhe leas sos peccados de su mundhu,
    tene piedade de nois.

    Anzone donadu dae Deus, chi ndhe leas sos peccados de su mundhu,
    tene piedade de nois.

    Anzone donadu dae Deus,
    chi ndhe leas sos peccados de su mundhu,
    dona nos sa paghe.

    V. Custu est s’Angioni chi Deus nosi donat:
    Issu ndi liat is pecaus de su mundu.
    Pretziaus is chi Deus ponit in parti de sa cena de su Segnori.
    V/. Custu est s’Anzone chi Deus nos donat.
    Isse ndhe leat sos pecados de su mundhu.
    Pretziados sos chi Deus giamat a sa chena de su Segnore.
    R. Segnori, non seu dígnu
    chi intris in domu mia:
    ma nara unu fuedhu solu
    e at a sanai s’anima mia.
    R/. Segnore, no so dignu
    chi intres in domo mea,
    ma nara una paràula sola
    e at a esser sana s’anima mea.
    V. Corpus de Cristus.
    R.  Amen-Gèsus.
    V/. Corpus de Cristos.
    R/. Amen-Gèsus.
       

    Apustis finia sa Comunioni, unu Solista o su Coru podit cantai s’antifona de sa dì, in latinu, segundu su tonu gregorianu connotu. Si no si cantat, s’intonat diretamenti su Magníficat.

    Càntigu de Ringratziamentu

    MAGNIFICAT

    Mannu est su Segnori: de coru dh’ollu cantai, * Deus mi at salvau: s’Ispíridu mi dhu fait narri cuntenta. Mannu est su Segnore: de coro lu cherzo cantare, * Deus mi at salvadu: s’Ispíridu mi lu faghet nàrrer cuntenta.
    A mimi at sceberau, una pòbera serbidora sua. * De imoi innantis, totu is gentis mi ant a narri benedita. A mie at seberadu, una pòvera servidora sua. *
    dae como e semper totu sas zentes mi ant a narrer beneita.
    Manna m’at fatu, Deus, su Totu Poderosu, *
    "Santu" dhi narant, a su nòmini suu:
    Manna m’at fatu, Deus, su Totu Poderosu, *
    "Santu" li narant, a su mene suo.
    S’amistadi sua durat po sèmpiri, de generatzioni in generatzioni, *
    pro totu is chi abarrant in sa fidelidadi sua.
    S’amistade sua durat pro semper, de generatzione in generatzione *
    pro totu sos chi istant in sa fidelidade sua.
    Ispantus at fatu cun su bratzu suu, *
    is mannosus dhus at ispérdius in is trampas insoru.
    Ispantos at fatu cun su bratzu suo, *
    sos manniosos los at ispérdidos in sas trampas issoro.
    Is chi cumandant, de sa sea insoru nci dhus ghetaus a terra, * ma is oprimius, in artu ndi dhus at pesaus. Sos chi cumandhant, dae sa sea issoro nde los betados a terra, * ma sos oprimidos, in altu ndhe los at pesados.
    Is famius dhus at prenus de cosa bona, * is arricus dhus at isbuidaus e dispaciaus. Sos famidos los at pienados de dogni bene, *
    sos ricos los at isboidados e dispaciados.
    A Israeli, fillu suu, si dh’at leau a manu tenta, * ca si est arregodau de s’amistadi sua. A Israele, fizu suo, si l’at leadu a manu tenta,*
    ca si est ammentadu de s’amistade sua.
    Comenti aiat impromítiu a is mannus nostus, *
    a Abramu e a s’eredeu suu, po sèmpiri.
    Comente aiat promissu a sos mannos nostros, * a Abramu e a s’eréntzia sua, pro semper.
    Siat glória a Deus su Babbu, siat glória a Deus su Fillu, *
    paris cun issus sa glória siat a Deus, s’Ispíridu.
    Siat glória a Deus su Babbu, siat glória a Deus su Fizu, *
    e paris cun issos sa glória siat a Deus, s’Ispíridu.
    Comenti fiat in su printzípiu, imoi e sèmpiri, *
    siat glória in dognia edadi, in sèculus e sèculus. Amen-Gésus.
    Comente fit in su printzípiu, como e semper, * siat glória in dogni edade, in séculos e séculos. Amen-Gésus.

     

    IV) RITUS A SA ESSIDA

    V. Pregheus impari V/. Preghemus umpare.
    Gesùs, chi nascendi de sa Vìrgini Maria ti ses fatu fradi nostu,
    tui as traballau cun manu umana,
    tui as pentzau cun menti umana,
    tui as istimau cun coro umanu.

    Ecce homo:
    ses tui, Segnori sa beridadi nosta, tui ses sa salvesa nosta.
    Tui, Gesús, s’òmini nou po is àterus e po Deus, Gesús, s’ómini nou cun is àterus e cun Deus,
    Tui, pedra de fundamentu, scartada de is óminis, ma sceberada e pretziosa ananti de Deus,
    tui ses su Cristus gloriosu e bivis cun su Babbu eternu e cun s’Ispìridu Santu,
    imoi e in sèculus e sèculus.

    R. Amen.

    Gesús, chi naschinde dae sa Vírgine Maria ti ses fatu frade nostru,
    tue as trabagliadu cun manu umana,
    tue as pensadu cun mente umana,
    tue as istimadu cun coro umanu.

    Ecce homo:
    tue ses, Segnore, sa veridade nostra, tue ses sa salvesa nostra.
    Tue, Gesús, s’ómine nou pro sos àteros e pro Deus, Gesús, s’ómine cun sos àteros e cun Deus,
    Tue, pedra de fundhamentu, iscartada dae sos òmines, ma seberada e pretziosa indainante a Deus, Tue ses su Cristos gloriosu e bives cun su Babbu eternu e cun s’Ispíridu Santu, como e in séculos e séculos.
    R/. Amen.

    V. Su Segnori siat cun bosatrus.
    R. E siat puru cun tegus.
    V/  Su Segnore siat cun bois.
    R/  E siat cun tegus puru.
    V. Bosi benedixat s’onnipotenti Deus
    Su Babbu, su Fillu
    + e s’Ispíridu Santu.
    R. Amen.
    V/ Bos beneigat su Deus onnipotente,
    Babbu, e Fizu
    + e Ispíridu Santu.
    R/ Amen.
    V. Bandai in santa paxi.
    R. Deus bollat.
    V/ Andhade in paghe.
    R/ Deus cherzat.

    Opuru:

    Opuru

    V/. Baxi cun Deus.
    R/. Abarrit cun sa mama.
    V/. Andhade cun Deus.
    R/. Abbarret cun sa mama.

     

    Si finit cun su cantu de is Gòccius o cun d-unu atru cantu.

     

    GOSOS

    (Giovanni Delogu-Ibba, Index Libri Vitae, 1736)

    Allégradi, cristianu,
    Faghe festa e allegria
    Naschendhe dae Maria
    Vírgine Deus umanu.

    1. Su Verbu Santu Divinu,
    Fizu de su Deus Eternu
    A su Babbu coeternu,
    Partu de s’eternu sinu,
    Aparet oe mischinu
    In custu campu mundhanu
    2. Cun caridade infinita
    Intrínseca e naturale
    Su Fizu, a su Babbu uguale,
    tenzesit in mente iscrita
    Ab aeterno sa visita
    de s’ómine malesanu.
    3. Sendhe già feridu a morte
    O mortu cun su pecadu,
    Ómine disisperadu,
    Si cheres chi ti aconorte,
    Oe ses vàlidu e forte
    cun sa gràtzia vivu e sanu.

     

     

    CELESTE TESORO

    (in Canzoni popolari, 1863)

    Celeste tesoro d’eterna allegria
    Dormi, vida e coro, reposa, anninia

     
    Dormi fizu amadu
    dormi cun dulzura,
    non tenzas paura
    d’esser perturbadu,
    o verbu incarnadu
    in sinu ’e Maria.
    Cale bella sorte
    m’at accumapagnadu,
    tenner su fizu amadu
    in sa celeste corte !
    Pero m’est pena forte
    si penso a s’agonia
    Cal’est su sentimentu
    chi t’istat perturbende,
    dormende e vizilende
    pienu ’e pensamentu?
    Cust’est pena e turmentu
    in die de allegria.
    Candore immaculadu
    de lughe sempiterna,
    sabidoria eterna
    Fizu ’e Babbu increadu,
    dormi, fizu istimadu,
    in sinu ’e Maria.

     

     

    BENÉNNIDU, SEGNORE (2008)

     
    Benénnidu, Segnore, a domo mia!
    Cherzo ch’inoghe che istes sempre Tue
    E siat custa totu domo tua!
    Benénniu, Segnore, a domo mia!
    Bògio ch’innoghe bivas sempre Tue
    E siat custa totu domo tua!
    Benibenniu, Segnori, a domu mia!
    Bollu ch’innòi nci bivas sempri Tui
    E siat custa totu domu tua!
    Benénnidu, Segnore, a domo mia!
    Ti ses dignadu Tue, Eternu Amore:
    As tentu dolu de su pecadore,
    As tentu dolu de su male meu!
    Benénniu, Segnore, a domo mia!
    Ti ses dignau Tue, Eternu Amore:
    As tentu dolu de su pecadore,
    As tentu dolu de su male meu!
    Benibenniu, Segnori, a domu mia!
    Ti ses dignau Tui, Eternu Amori:
    As tentu dolu de su pecadori,
    As tentu dolu de su mali miu!
    No tenzo incensu e mirra e no tenz’oro,
    Ma intra, beni e lèadi su coro,
    Chi siat regnu tou su coro meu:
    De Amore prenas Tue s’ànima mia!
    No tèngio incensu e mirra e no tèngi’oro,
    Ma intra, beni e leadi su coro,
    Chi siat regnu tuo su coro meu:
    De Amore prenas Tue s’ànima mia!
    No tengu incensu e mirra e no teng’òru,
    Ma intra, beni e pigadí su coru,
    Chi siat regnu tuu su coru miu:
    De Amori prenas Tui s’ànima mia!
    Benénnidu, Segnore, a domo mia!
    Dònami un’ischentidha ’e lughe tua
    Chi andhe ifatu tou in su caminu
    E tenza sempre a Tie in cumpanzia!
    Benénniu, Segnore, a domo mia!
    Giaemi un’ischintídhia ’e lughe tua
    Chi andhe avatu tuo in su caminu
    E tèngia sempre a Tie in cumpangia
    Benibenniu, Segnori, a domu mia!
    Donamí una cincidha ’e luxi tua
    Chi bandi avatu tuu in su caminu
    E tenga sempri a Tui in cumpangia!
    Benénnidu, Segnore, a domo mia!
    De fortza tua carchi pimpirida
    Ti pedo de azudu ch’in sa vida
    Cun tegus andhe cun sa rughe mia!
    Benénniu, Segnore, a domo mia!
    De fortza tua crachi pimpirida
    Ti pedo de agiudu ch’in sa vida
    Cun tegus andhe cun sa rughe mia!
    Benibenniu, Segnori, a domu mia!
    De fortza tua càncua pimpirida
    Ti pedu de agiudu ch’in sa vida
    Bandi cun Tui cun sa cruxi mia!

     

    Osservazioni

    Segnori : A propositu de Sennori/Segnori/Signori (custu Signori a mei non mi praxit po nudda) apu agatau in su situ de paraulas.it unu acinnidu a un'articulu bessiu in sa rivista Paraulas  (gennaio 2007?) anca si fueddat dell'editto dell'arcivescovo di Cagliari Francesco Delvall col quale annuncia le sue visite pastorali per l'anno 1591, innui si bit ca su Piscamu narat "Segnori" e non "Signori". Iat a bisongiai a agatai cussu numeru de Paraulas o s'editu de su 1591. Po imoi ti mandu s'articulu. (GhAnt).

    • Faius ponendi e poneus "Segnori", e no "Signori". "Sannori" poi est ancora un'àtera cosa (Arratza 'e vida 'e sannori...!). Certu, in medas partis nant "Sennori". Nosu ddu naraus ancora po "Nostra Sennora 'e Su Remédiu". Sennori creu chi siat una nn a sa spagnola, chi si pronutziàt però "Segnore". Fortzis s'est manténnia sa scritura e si at cambiau sa pronuntzia? Chi ndi scit imprus...
    Si in su 1591 s'obispu de Casteddu iscriiat "Sennori", Mons. Pilo, in Ales, in su 1736, in su Catechismu, iscriiat "Signori". Creu chi in sa lingua no siat chistioni de agatai su modu prus antigu (chi no fortzis depiaus nai ancora "Donnu" da "Dominus, o no?), ma cussu chi narat sa gente in su tempus.
    E creu ca eus a sighì a poni "Segnori", po su printzípiu, candu dui funt is motivus, de andai pari a pari cun cussus chi nant "Segnore". De su restu, comenti eus nau meda bortas, s'iscritura est sceti un "imput" (si chistionat inglesu in sa standa o no?). Poi, dogniunu/donniunu pronutziat comenti scit,  e non comenti pronútziant su sardu is giornalistas de su telegiornali "sadru"..., chi parit chi no apant mai inténdiu sadru, e leggint comenti est iscritu. Ma poita si sighit a pentzai ca candu leggeus me in italianu leggeus comenti est iscritu? È berus ca no est coment'e in s'inglesu. Ma provai a leggi "gangli" e "gigli" comenti funt iscritus, e poi la prossima volta che volete dire a qualcuno co... provate a pronunciare quella parola come pronunciate "gangli" e vedrete chi lo sarebbe di più... . Aumenteremo gli esempi su questo punto.
    Duncas, a normalizzai s'iscritura, andat beni, ma sentza de esagerai. E mancu mali ca Deus, a cantu parit, at normalizzau pagu cosas e lassat chi is cosas agatint a pagu a pagu su caminu insoru...   (AP)

    ad l.

    úrtimas úrtimu/últimu: Dal lat. "ultimus". Probabilmente, dal punto di vista della diffusione geografica, la forma con la "r" è prevalente, dal momento che la ritroviamo, p. es.,  nell'area linguistica campidanese, nell'area nuorese e nel logudorese del Goceano. Ma non mi pare esatto quanto si afferma da qualche parte, che in sardo la"l" latina si sia generalmente trasformata" in "r" e che il ripristino della "l" sia dovuto ad una ipotetica tradizione logudorese colta. Questo, perché abbiamo abbondanti esempi del fenomeno inverso, "r">"l", esteso a tutti i parlanti, e non limitato ad un eventuale ceto colto: P. es, a Bonorva, Pattada, Buddusò, Berchidda, Semestene, ecc. la Sardegna è "sa Saldigna" e lo stesso Pietro Casu aveva intitolato la sua traduzione della Commedia dantesca "Sa Divina Cumèdia de Dante in limba salda". Perfino anche a ridosso del Gennargentu (Aritzo)  accade che, p. es., "il polso" sia "su bultzu" e non "su burtzu", analogamente a quanto accade nei centri che ho citato. G. Casciu, nel suo Dizionario del sardo campidanese, registra "ùltimu" e non "ùrtimu", giacché questa seconda forma appartiene, a suo giudizio, al sardo "rustico". G. Melis Onnis, nel suo Dizionario relativo alla stessa variante, reca invece "ùrtimu", ma per il verbo corrispondente registra "ultimai". Il classico V. Porru, così spesso invocato, non ha "ùrtimu" e "urtimai", ma "ùltimu" e "ultimai". Personalmente, sono stato sempre del parere che, nella lingua scritta, ci si debba rifare all'etimologia e quindi gli abituati al "polcu" debbano adattarsi al "porcu" e, per converso, gli aficionados dell'"ùrtimu" debbano convertirsi all'"ùltimu", almeno quando si scrive. In questa mia opinione mi conforta il fatto che così, più o meno, la pensasse anche un personaggio illustre, lo scrittore Francesco Masala. (SS)

    ad l.

    l’ant a nàrrere : sostituisce un precedente "at a essere giamadu".
    at a esser giamadu Deus forte: richiamo quanto ho detto a suo tempo circa l'uso più limitato del passivo in sardo rispetto all'italiano, in risposta a M. Puddu. Limitazioni che il sardo condivide con lo spagnolo. La forma più naturale è da ritenere quella usata nella versione Ghiani. Pertanto: "e l'an a narrer Deus forte". Preferibile, anche, usare, in questo caso, "narrer" piuttosto che "giamare". "Giamare" è stato introdotto, in questi casi, abbastanza di recente, sulla falsariga dell'italiano ("Come ti chiami?".Per chiedere "Come ti chiami?" dicevamo piuttosto "Ite ti naras?", che letteralmente suonerebbe in italiano "Che cosa ti dici?". Così pure: "Ite si narat frade tou?", "Ite si naraiat donnu mannu (= "nonno") tou?".

    ad l.

    babbu suo : babbu sou: bisognerebbe decidere una volta per tutte se si vuol usare la forma del logudorese classico ("sou"), come probabilmente preferirebbe la Sig.na Fara, o quella della subvariante nuorese, se non erro transitata nella LSC, "suo", preferita dai nostri amici "nuoresi". 
    • Nel lavoro di preprazione del canone si era rimasti intesi di usare la forma "suo, tuo", invece di "sou, tou", credo per gli stessi motivi seguiti dalle diverse proposte di standardizzazione. Non conosco il processo per cui si è arrivati alle forme  "sou, tou". Se qualcuno lo sa...

    ad l.