© Vangelo di Luca 2001-2004.
Traduzione dal greco in sardo campidanese, variante del Sarcidano isilese, di Antioco e Paolo Ghiani.
Traduzione dal greco in sardo logudorese di Socrate Seu.
Consulenza esegetica e filologica di Antonio Pinna e Antonio Piras.
Luca 9,51-62 x Dom XIII Ord C 27 giugno 2004

(††) dopo un termine che appare solo una volta in tutto il Nuovo Testamento

(†) dopo un termine che appare solo una volta in Lc.

L'accento delle parole, ove non indicato, cade sulla penultima vocale.

Ghiani 2000 Ghiani 2003 Seu 2004 Proposta 1 Modifiche  
 

51 Tandus est sussediu ca sendu lompias a cumpridura is dis (lompiu a
cumpridura su tempus) de s'assuntzioni sua (Gesus) at impunnau po andai faci
a Gerusalemi.
52 E at mandau missus ananti suu e sendu andaus funt intraus a una bidda de
samaritanus po aprontai po issu.
53 E no dd'iant bofiu arriciri, ca issu fiat andendi faci a Gerusalemi.
54 Ma candu is iscientis Giacu e Giuanni ant biu sa cosa, ant nau: «Sinniori, bolis a narri chi nd'abascit fogu de su celu po ddus isperdi?».
55 Ma issu si fut furriau e ddus iat certaus.
56 E si nci fiant incaminaus a un'atra bidda

 

51 Tandus, sendu acanta de lompi, po issu, su tempus de nd’essi pigau a celu, (est sussediu ca) Gesus at impunnau faci a Gerusalemi.
52 Aici at mandau missus ananti suu e custus si funt postus in caminu e funt intraus a una bidda de samaritanus po aprontai po issu.
53 Ma no dd'ant bofiu arriciri, ca issu fiat andendi faci a Gerusalemi.
54 E aici candu is iscientis Giacu e Giuanni ant biu sa cosa, ant nau: «Sinniori, bolis a pregai chi ddis calit lampu de celu po ddus sperdi?».
55 Ma issu si fut furriau e ddus at certaus.
56 E si nci fiant incaminaus a un'atra bidda

 

Lc 09,51 Isteit, duncas, chi sendhe acanta a si cumprire sas dies de s’ascensione sua, detzideit de tucare a Gerusalemme.

Lc 09,52 E imbieit missos innanti sou. E issos si tuchein e intrein in d-una ‘iddha ‘e Samaritanos pro aprontare pro isse;

Lc 09,53 ma cussos no lu retzein, ca fit tuchendhe abbia a Gerusalemme.

Lc 09,54 Daghi ‘idein cussu sos dischentes Giagu e Giuanne nerzein: “Segnore, cheres chi nerzemus chi ndhe falet fogu dae su chelu e los destruat?”.

Lc 09,55 Isse pero si ‘olteit e los brigheit.

Lc 09,56 E si tuchein abbia a un’àtera ‘iddha.

 
 

57 E in s'interis chi fiant caminendi in sa bia unu dd'at nau:«Ap'a sodigai cun tui a innui si siat chi andis».

 

57 E in s'interis chi fiant faendi caminu unu dd'at nau:«Ap'a sodigai cun tui a dònnia logu anc’as a movi».

 

Lc 09,57 E mentras chi issos fin tuchendhe in sa ‘ia, li nerzeit calicunu: “Apo a benner fatu tou a inue si siat chi ti ch’andhes”.

 
 

58 E Gesus dd'at nau: «Is mragianis tenint tanas e is pillonis de su celu nius, ma su Fillu de s'omini non tenit innui arrimai sa conca».

 

58 E Gesus dd'at arrespustu: «A dònnia margiani sa tana sua e a dònnia pilloni su niu suu, ma a su Fillu de s'omini mancu una perda po arrimai sa conca».

 

Lc 09,58 E li nerzeit a isse Gesùs: “ Sos matzones an tanas e-i s’ae de s’aera nidos, pero su Fizu ‘e òmine no at inue arrumbare sa conca”.

 
 

59 A un'atru dd'at nau: «Sodiga cun mimi». Ma issu dd'at nau: «(Sinniori), lassamì andai innantis a nc'interrai a babbu miu».

 

59 A un'atru dd'at nau: «Sodiga cun mimi». Ma cussu dd'at arrespustu: «(Sinniori), lassamì andai innantis a nc'interrai a babbu miu».

 

Lc 09,59 Nerzeit assoras a un’àteru: “Beni fatu a mie”. Cussu pero nerzeit: “[Segnore,] permìtimi de andhare innantis a ch’interrare a babbu meu”.

 
 

60 Ma issu dd'at nau: «Lassa a is mortus a nc'interrai is mortus insoru. Tui
bai e predica s'arrenniu de Deus».

 

60 Ma issu dd'at nau: «Lassa a is mortus a nc'interrai is mortus insoru. Tui bai e predica s'arrènniu de Deus».

 

Lc 09,60 Li nerzeit assoras Gesùs: “Lassa chi sos mortos ch’interren sos mortos issoro, tue piusaprestu andha e annùntzia su regnu ‘e Deus”.

 
 

61 E un'atru dd'at nau: «Ap'a sodigai cun tui, Sinniori, ma innantis lassa
chi mi dispeda cun is de domu mia».

 

61 E un'atru dd'at nau: «Ap'a sodigai cun tui, Sinniori, ma innantis lassa chi mi dispeda cun is de domu mia».

 

Lc 09,61 E nerzeit un’àteru: “Eo ‘enzo fatu tou, Segnore; innantis, pero, permìtimi de mi dispedire dae sos de domo mia”.

 


62 Ma Gesus dd'at nau: «Nemus chi at getau sa manu a s'aladru e si castiat a
palas est bonu po s'arrenniu de Deus».


62 Ma Gesus dd'at arrespustu: «Nemus chi at getau sa manu a s'aradulu e s’abarrat castiendi a palas est bonu po s'arrènniu de Deus».

 

Lc 09,62 [Li] nerzeit assoras Gesùs: “Niune chi apendhe postu manu a s’aradu abbàidet a s’insegus est fatu pro su regnu ‘e Deus”.

 
 
 
 
 
     
         
         
     
         
     
     
   

Discussione

Note 2001

Lc 09,51 sendu lompias: (cf note seguenti) si tratta però di un infinito presente: Cei "stavano compiendosi"; IEP Stava per compiersi. 

Contesto: Si tratta di una frase abbastanza solenne in Lc per segnalare l'inizio di una nuova fase del racconto (la cosiddetta "sezione del viaggio"). La frase dunque indica un lasso di tempo che sta finendo e un altro che sta cominciando, con in più l'idea di "compimento", che di per sé imposta la frase in senso prospettivo, in avanti, verso le cose che devono accadere. L'idea di compimento può essere espressa anche in un'altra parte del discorso, non necessariamente nel verbo "compiersi".

 

Lc 09,51 s'assuntzioni sua : va bene la traduzione letterale, ma è sufficiente per capire ? Anche la formale IEP delle Paoline aggiunge una specificazione di luogo: "Mentre stava per compiersi il tempo della sua assunzione dal mondo". Che tuttavia non mi sembra un capolavoro di chiarezza.

La stessa radice analambano appare in At 1,11 al momento dell'Ascensione. In Lc 24,51 il verbo era anaphero,  tradotto con "nc'artziàt".  

Ldc-Abu : "Si avvicinava il tempo nel quale Gesù doveva lasciare questo mondo", seguito strettamente da Vargiu: "Mentris s'accostàt su tempus chi Gesus depiat lassai custu mundu". Dove però la trasformazione di "essere preso su" in azione completamente attiva di "lasciare" mi sembra perdere qualcosa. In ogni caso la frase diventa abbastanza banale (come spesso nella Ldc-Abu). 
NB. In Lc 24,51 Ldc-Abu traduce "fu portato" (trascurando l'imperfetto). Mentre in At 1,11 torna all'attivo: "che vi ha lasciato per salire in cielo" (analemphtheis)

Qui il verbo analambano mi sembra un sinonimo di "morire".

 

Lc 09,51 impunnau po andai : solo per commentare questo verbo che non ho mai sentito dalle nostre parti: l'idea di "andare" non è di per sé già presente nel verbo "impunnai"?  

nAGh:Impunnai” portat  gia in sei s’idea de andai, ma non feti, bolit fintzas e narri ca dd’at fatu cun detzisioni manna.

alto

Lc 09,52.53 E : la connessione ha diverso valore nelle due frasi: Così, per questo ... Ma ...

In sintesi, prove a perdere: Tandus, sendu accanta de lompi su tempus candu issu depiat morri / essi pigau a celu /, (est sussediu ca) Gesus at impunnau faci a/conca a Gerusalemi. Aici, hat mandau missus ananti suu, e custus si funt postus in camminu e funt intraus ...

nAGh: Fortzis si podit cambiai ancora cancunu cosa puita ca “su tempus candu issu depiat morri” non mi parit tropu bellu cumenti de istrutura sarda: “Tandus, sendu acanta de lompi, po issu, su tempus de nd’essi pigau a celu, (est sussediu ca) Gesus at impunnau faci /conca a Gerusalemi...”??

 

Lc 09,52 sendu andaus funt intraus:  cambio brusco di soggetto, non so fino a che punto tollerato in sardo; inoltre, solita sequenza con i participio aoirsto, che pùo essere reso in modo diretto.

 

Lc 09,53 fiat andendi: (cf v. 56) : siccome "andai" rischia di essere superusato, perché in questo contesto del viaggio verso Gerusalemme non tradurre poreuomai  con "fendi camminu"? Del resto, al v. 56 traduci "incaminaus". In più il giro di frase ebraico è solenne: "la sua faccia stava facendo cammino verso". Non c'è qualche uso simile in sardo di usare "la faccia" per indicare la persona? 
nAGh: no isciu chi su modu de nai sardu “andai o movi faci/cara a ...”siat diferenti meda de su gregu “la sua faccia stava facendo cammino verso” puita ca in totu is duus modus de nai, sa chi narat su versu giustu de s’andai est sa “faci/cara”
fiat andendi: e ancora: chi su verbu “andai” ddu’est tropu bortas, fortzis in 9,52 “si funt postus in caminu e funt intraus” s’iat a podiri cambiai cun “ant mòviu e funt intraus” Movi in sardu s’umperat meda po andai. “Postus in caminu” mi parit tropu uguali a s’italianu “mettersi in cammino” Chiscussu, agoa in 9,53 s’iat a podi lassai “fiat andendi” chi mi parit prus naturali de “fendi caminu”???  Il tutto con beneficio d’inventario”

 
 

Lc 09,54 Ma : in greco però c'è  de,  che qui non ha senso avversativo, ma continuativo. E così ... 

Lc 09,54 de su celu : o senza articolo? In realtà in sardo sappiamo benissimo che cosa vogliono dire questi due: "lampu chi ti cabit...". Sinniori, depeus pregai chi ddis cabit lampu de celu po ddus spedri? 

Lc 09,53.55.56 iat ... fiant : ecco il solito e famoso problema: non nascondo come al solito la mia simpatia per il tempo narrativo usuale in sardo (lasciando a Blasco le sue motivazioni). Ma, a parte questo ritornello, come stanno le cose per essere coerenti con scelta seguita in questa traduzione? 
nAGh: Passau e trapassau: custa est una chistioni chi bolit discùtia e detzìdia una borta po sempri. Est berus ca, massimamenti in campidanesu, po contai contus poneus meda su trapassau, ma est berus puru, ca chi ascurtaus is becius contendi, amesturant passau, trapassau e presenti storicu. E in m’arregodu puru ca, po s’Evangeliu bessiu in Vita Nostra su tres de cabudanni, s’iat (o at ?– tanto per stare in tema) mandau unascantu notas Don Marotto e in mesu de is atras cosas ddui fut sa critica ca, tandus, iaus umperau “iat e iant” de fasi de “at e ant”. Chistioni de serrai.

rAP : Don Marotto faceva osservare una differenza tra "iat"e "aiat".

 
 

Lc 09,57 chi fiant caminendi in sa bia: banale: altrimenti, dove dovevano camminare? Semplicemente, "in s'interis chi fiant fendi camminu"; 
nAgh: De siguru no est sa fotografia de su chi ddu’est scritu in gregu, ma po essi sardu: Andendi andendi ...!

 

Lc 09,57 andis: tutte le traduzioni usano "andare", tuttavia il greco è aperchomai, che sarebbe piuttosto "partire". In sardo "movi", o simile. Non so perché, ma il giro di frase "a innui si siat chi", con un congiuntivo (andis ?), non mi pare troppo solenne o impegnativo. 
nAGh: “a dònnia logu (a innui) anc’andas”o frotzis cun su tempus benidori “a donnia logu anc’as a movi.” (Candu apu arrespustu a 9,53 no ia ancora ligiu custa nota: passientzia)

 
 

Lc 09,58 mragianis : o margianis? Altrimenti, come la mettiamo con il principio di per sé seguito che non si scrivono le varianti di pronuncia  ma la scrittura filologicamente corretta?  
nAGh: su problema de is “metatesis” est unu problema de iscritura ancora obertu meda ca nosu sardus seus cumentzendu imoi a manixai custas cosas po lompi (una bella di) a una scritura unificada. In dònnia modu si podit ponni sentza de medas chistionis “margiani o mergiani

Più importante: nei proverbi sardi, si usa di preferenza il plurale o il singolare? Con l'articolo o senza articolo? 'Magari con un diverso giro di frase: tipo (prova a perdere):  a su margiani sa tana sua e a su pilloni su niu suu, ma a su Fillu 'e s'omini mancu una pedra po arrimai sa conca. ? 
 

nAGh: apu provau a mi ligiri unuscantu dicius sardus, ma no apu agatau un’arregula po totus. Nci nd’at medas sentza de artìculu e atrus cun s’artìculu e aici e totu po su prurali e singolari. Pero’ est berus ca nci at medas dicius chi preferint su singolari chentza de articulu: Freaxu dònnia pilloni ponit a iscraxu/ Pilloni chi non bicat at bicau/ Cani tzaulat e procu pascit.
In dònnia modu su prurali gregu s’iat a podi arrisolviri fintzas e aici: “A donnia margiani sa tana sua e a donnia pilloni su niu suu, ma a su Fillu de s'omini mancu una perda po arrimai sa conca.”[siamo piuttosto sul dinamico] o mancai “Dònnia margiani tenit sa tana e dònnia pilloni (tenit)su niu”

Lc 09,58 is pillonis de su celu nius : naturalezza ? Un po'per tutta questa frase.

 
 
Lc 09,58.59 : Ma issu dd'at nau : è vero che anche il sardo non è molto amante dei sinonimi...  ma a questa sequenza sempre uguale con cambio implicito di soggetto non siamo più abituati... Mettere "cussu" per indicare l'interlocutore che "arrispondit" ?

nAGh: giustu puita ca sa primu borta (9,59) “issu” est su chi arrespundit e sa de duas bortas (9,60) est Gesùs. E sa contrapositzioni: “at nau – at arrespustu” si podit?
 

Lc 09,62 s'aladru : questione di favorire la cosiddetta koinè : ho il sospetto che la vostra forma "aladru" sia foneticamente secondaria rispetto alla forma scritta "arau" (? ). Non la trovo in Puddu.
nAGh: cumenti s’est nau innantis po “mrexani” innoi puru fortzis una doppia metatesi at frabicau s’”aladru” isilesu chi, cumenti narat Don Antonio, non s’agatat in is ditzionarius. De is tres fromas chi s’agatant registradas, “aradu o aradulu” mi parint prus craras de “arau“ chi si podit cunfundi cun su participiu de «arai»

Lc 09,62 si castiat : il senso del presente, dopo l'aoristo (azione puntuale), è di continuità: "s'abarrat castiendi a palas".

 
 
   
   
Traduzione dal greco in sardo campidanese, variante del Sarcidano isilese, di Antioco e Paolo Ghiani.