© Vangelo di Luca 2001. Traduzione
in sardo campidanese, variante del Sarcidano isilese, |
||
Luca 13,1-9Prima proposta di P. Ghiani e prime osservazioni di A.Pinna e A.Ghiani(non ci sono paralleli negli altri vangeli) |
||
1 In cussu propiu tempus, si presentànt unuscantus a ddi contai de is Galileus, su sanguini de is calis Pilatu iat amesturau cun cussu de is sacrifitzius insoru.
|
01 In
cuss’ora e totu, ndi ddu’iat unus cantu chi ddi contànt de icuddus Galileus
chi Pilatu iat bociu amesturendi su sànguni insoru cun cussu de is pegus chi
nci fiant portendi a su Templu.
02 Gesùs arrespundendi ddis at nau: «Ita si pentzais, ca cussus Galileus iant a èssiri prus pecadoris de totu is atrus Galileus poita ca non si ndi funt campaus de sunfriri aici?
|
|
4 O cussus dixiotu, chi nci ddis est arruta in pitzus sa turri
in Siloam e
ddus at bocìus, si pentzais ca fiant depidoris prus de totu
sa genti chi
bivit in Gerusalemi? |
04 O chi no’ cussus dexiotu chi nci ddis est arruta a pitzus sa turri in su bixinau de Siloam e ddus at bocius, ita si pentzais ca fiant depidoris prus de totu s’atra genti chi bivit in Gerusalemi?
|
|
6 Naràt fintzas custu contu: «Unu teniat una mata de figu in sa bingia sua, e fiat andau a ddi cicai frutu e non nd'iat agatau.
7 Tandus at nau a su bingeteri: castia, sèu tres annus benendi a cicai frutu
de custa mata de figu e non nd'agàtu. Segandedda! E poita depit sfrutai sa
terra debadas?
9 non siat chi fatzat frutu in su benidori, indechinò ndi dd'as a segai». |
06
Naràt fintzas e icustu contu: «Unu teniat una mata de figu prantada in bingia
sua, e fut andau a ddi cicai frutu e non nd’iat agatau.
07
Tandus at nau a su bingeteri: «Càstia a biri, est su de tres annus chi bengiu
a cicai frutu de icusta mata de figu e non nd’agatu. Segandedda! E poita depit
sfrutai sa terra debadas?
08 Ma cuddu dd’at arrespustu e dd’at nau:«Su meri, lassitidda ocannu puru, fintzas a candu dda scratzu a ingìriu a ingìriu e ddi getu ladàmini,
09 non siat chi fatzat frutu s’annu chi benit, indechino’ ndi dd’at a segai». |
Note del 2001 |
|
Notein greco c'è l'art. determinativo, si tratta di un fatto conosciuto: de
cussus Galileus.
nAGh:
sigomenti
ca no mi fut pràxiu “de is calis”, deu innantis de ligi sa
nota de don Antonio ia pentzau una cosa aici: “de is Galileus chi Pilatu
ddis iat amesturau su sanguini (insoru) cun…” aici puru pero abarrat una frasi chi giai giai non si
cumprendit, puita a nosu si mancat, in sardu, s’idea de “vittime” e de
“mischiare sangue con sangue”, po cussu pentzu chi siat mellus a crariri is
duas cosas, cumenti narat don Antonio; mancai si podit illiscerai pagu pagu: “de
icuddus Galileus chi Pilatu iat bociu, amesturendi su sànguni insoru cun cussu
de is pegus chi nci fiant portendu a su templu.
di per sé pareimi significa "essere presente". La
frase introduttiva serve di raccordo con quanto precede (il brano è solo in
Luca). Il significato di "venire, presentarsi" è dato come secondario
nei tempi al passato. Mi sembra che ci sia uno spostamento di preferenze verso
il senso di "essere presenti" nell'uso di Luca, lasciando il senso di
"venire, presentarsi" alla fonte di cui Luca si serve (in base alla
costruzione perifrastica che sembra una "passione stilistica" di Luca;
cf Lc 15,2). nAGh: Atra idea: In cuss’ora ndi ddu’iat unus cantu chi ddi contànt. A parti sa possibilidai de ponni o non ponni “presentis” ca in sardu nd’iaus a podi fai fintzas e de mancu, mi parit ca a capiai is frasis cun “e” apustis de “unus cantu “ non siat una strutura sarda sarda, foras chi non si bollat stringi su sentzu narendi ca in cuss’ora fiant in pagus: In cuss’ora fiant (presentis) in d’unus cantu e ddi contànt... o chi no’ “ddui fiant presentis unus cantu chi ddi...” |
01 |
alcuni manoscritti, anche importanti, hanno qui il soggetto "Gesù". Forse è meglio introdurlo, anche perchè nel vangelo è da molto che non viene esplicitato il suo nome (dal cap 10,37!).
Il sardo forse si introduce meglio con Ita si pentzais... (cf Luca 1900) nAGh: ”Ita si pentzais...’’ de siguru mellus. In sardu si narat fintzas e : ”Ita si creeis”
in gr. c'è un perfetto, che connota l'inevitabilità del fatto. Io cercherei di renderlo, con qualcosa di simile: per non essere scampati al soffrire tali cose, poita non si ndi funti scampaus de sunfrì aici. nAGh: E in forma positiva? “ca ddis est tocau a sunfrir iaici”? |
02 |
in greco c'è il pronome espresso, in modo enfatico ouxi, lego umin: forse qualcosa come: Deu si naru ca no! opp., No, si ddu naru deu! (ma questo rafforzativo mi pare che lo stiamo usando per le frasi con amen amen dico vobis). nAGh: Deu si naru ca no! mi parit su modu prus giustu.
troppo per omoios, lascerebbe quasi capire una sadica immaginazione sanguinaria da parte di Gesù. Non si tratta di dire che moriranno proprio "allo stesso modo", ma che ugualmente anche loro periranno. Il punto di pertinenza è il perire, non il modo. In sardo, mi pare basterebbe usare una posizione enfatica: bosatrus puru eis a essiri isperdius totu cantus. Come eventualmente mantenere il differente uso di osautos, al v. 5? nAGh: in v.5 s’iat a podi umperai “aici e totu”, ma ponendiddu ananti de modu chi non dongiat prus s’idea de “fai su pròpiu acabu”: aici e totu bosatrus chi eis a èssiri spèrdius totu cantus.
|
03 |
Lc 13,04 O... : in greco "e" : si tratta di una introduzione di un proseguimento nel ragionamento: non "ovveru", come Luca 1900 (qui infelice), e il vostro "o" mi sembra troppo poco. Come si continuerebbe in sardo un ragionamento, quando si pensa di aggiungere un fatto a conferma? Qualcosa come: E ita cosa? Cussus dexiotu... opp. E non si nd'arregodais? Cussus dexiotu... (ma forse è troppo). nAGh: atrus modus: E non s’eis a pentzai(crei) ca cussus dexiotu..../ O chi no’ cussus dixiotu chi.... ...non s’eis a pentzai...
Intanto, bene per la scomparsa del vocabolario al maschile "is ominis"
;
forse, è meglio introdurre una esplicitazione 'dinamica' : nel quartiere di Siloam, in su bixinau de Siloam (?)
|
04 |
è in posizione enfatica in greco: una mata 'e figu teniat unu tziu,
prentada in (sa) bingia sua... , opp. (anche più palestinese...) in
s'ortu suu. Ma si può lasciare letteralmente bingia, dal momento che
anche in Sardegna in vigna non si ha soltanto uva. Però, dal momento che in
Sardegna si parla più di "ortolano" che di "vignaiolo", io
omologherei "ortu" e "ortoanu" (noi diciamo
"ottu"e "ottoau"). Il concetto di "vignaiolo" come
tale non è pertinente nel contesto, quindi è sufficiente un termine generico. nAGh:Eleghen: est òbbrigu
a ddu tradusi sempri cun “naràt”? E “Contàt”? Contàt fintzas e
icustu contu: - “una mata de figu teniat”: mi parit ca fintzas e chi in grecu est a printzìpius, in sardu non sonat beni meda. -
“prantada in bingia sua” invecis andat beni, deu no
dd’ia a umperai po nai: “Un’òmini iat prantau” -
bingia e bingeteri, ortu e ortulanu: “ortulanu” cumenti
de messaiu chi fait feti ortus, mi parit ca in sardu est unu fueddu
intrau de pagus annus (Wagner, po nai, no ddu ponit), de candu s’ortalìtzia
at pigau importantzia manna e medas messaius nci funt passaus de is bidatzonis e
de is leoris a is ortus acuaus. Is bingeteris invecis s’agatant de candu Noè
(chi non seu in faddina) at imbentau su binu e, in logu nostu puru, is
bingeteris bonus fiant nomenaus. E est berus puru ca is matas de figu in is
bingias ddui funt sempri stetias. Pentzendi a su kurie chi agataus agoa e chi de siguru fut “su
meri”, custu ampelourgòn no iat a èssiri feti bingeteri, ma
fortzis fut, su chi unu tempus narànt “su bastanti” «servo con
funzioni di dirigente» «sovrintendente», ma “bastanti” oi est
fueddu pagu connotu. E tandus? Torraus a bingeteri?
|
06 |
solito idou: qui introduzione enfatica della constatazione: castia un pagu! / castiadì tui! Seu tres annus chi bengiu ... nAGh : Atru modu chi
s’intendit meda : Càstia a biri/càstia a biri tui. - cun su nùmeru cardinali ia a ponni: “seu tres annus
benendi”, cun s’ordinali: “Est su de tres annus chi bengiu.. - e puita depit sfrutai sa terra de badas? Atra: Ita
srebit a pigai logu debadas? |
07 |
Lc 13,08: Sennori: qui penso proprio che il greco kurie vada tradotto semplicemente Su meri, eventualmente passando anche a usare la terza persona, se si pensa a un certo rispetto de su giorronaderi verso il "padrone" ... Ma da vedere. La traduzione di kurios in Luca è un soggetto da inserire in Preguntas e torradas. nAGh: chi poneus su meri, tandus:Su meri, lassitiddu ocannu puru - marrai totu a fùrriu: fortzis po skafo sigomenti ddi depit ponni fintzas e su ladàmini no iat a andi mali mancu “scratzai a ingìriu a ingìriu
|
08 |
La costruzione ipotetica greca lascia qui in sospeso l'apodosi. La vostra costruzione mi pare salva capra e cavoli (forma e senso). Se si volesse esplicitare, sarebbe: e se porta frutto l'anno venturo, bene; se no, la potrai tagliare.
opp. semplicemente s'annu chi enit. A parte una certa antipatia per
il termine benidori (non l'ho mai usato e nemmeno l'ho mai sentito usare
nel mio ambiente), mi sembra meglio specificare il sostantivo (anno) cui il
participio mellon si riferisce in modo implicito, perché così si
esplicita il senso della parabola (anche nel grande contesto del vangelo di
Luca), che è : la conversione deve avvenire presto, prima che sia troppo tardi.
Nel contesto di Gesù, si tratta in realtà dell'ultimo anno: Gesù è in
viaggio verso Gerusalemme: per tre anni ha già "curato" il popolo ...
ora i tempi si fanno brevi... nAGh: Est berus ca innoi est mellus a ponni s’annu chi benit, perou tocat a narri ca « su tempus benidori » est umperau meda, siat in campidanu che in logudoru, po nai « futuro » « in futuro » ecc. e nc’iat a podiri ari atras partis de s’Evangeliu anca podit srebiri.
|
09 |