© Vangelo di Luca 2001. Traduzione in sardo campidanese, variante del Sarcidano isilese, 
di Antioco e Paolo Ghiani. Consulenza esegetica di Antonio Pinna.
Proposta di traduzione Ghiani con osservazioni Pinna.

Luca 13,1-9
Prima proposta di P. Ghiani e prime osservazioni di A.Pinna e A.Ghiani 

(non ci sono paralleli negli altri vangeli)

 

1 In cussu propiu tempus, si presentànt unuscantus a ddi contai de is Galileus, su sanguini de is calis Pilatu iat amesturau cun cussu de is sacrifitzius insoru.

 

 


2 E arrespundendi ddis iat nau: «Si pentzais ca cussus Galileus iant a essiri prus pecadoris de totus is atrus Galileus po ari sunfrìu custas cosas?

 


3 No, si naru, ma chi non furriais de pentzamentu eis a essiri isperdius totus a sa propia manera.

 

01 In cuss’ora e totu, ndi ddu’iat unus cantu chi ddi contànt de icuddus Galileus chi Pilatu iat bociu amesturendi su sànguni insoru cun cussu de is pegus chi nci fiant portendi a su Templu.

 

02 Gesùs arrespundendi ddis at nau: «Ita si pentzais, ca cussus Galileus iant a èssiri prus pecadoris de totu is atrus Galileus poita ca non si ndi funt campaus de sunfriri aici?


03 Deu si naru ca no’! Ma chi non furriais de pentzamentu, bosatrus puru eis a èssiri spèrdius totu cantus.

 
 

4 O cussus dixiotu, chi nci ddis est arruta in pitzus sa turri in Siloam e ddus at bocìus, si pentzais ca fiant depidoris prus de totu sa genti chi bivit in Gerusalemi?
5 No, si naru, ma chi non furriais de pentzamentu, eis a essiri isperdius totus a sa propria manera».

04 O chi no’ cussus dexiotu chi nci ddis est arruta a pitzus sa turri in su bixinau de Siloam e ddus at bocius, ita si pentzais ca fiant depidoris prus de totu s’atra genti chi bivit in Gerusalemi?


05 Deu si naru ca no’, ma chi non furriais de pentzamentu, aici e totu eis a èssiri spèrdius totu cantus.».

 
 

6 Naràt fintzas custu contu: «Unu teniat una mata de figu in sa bingia sua, e fiat andau a ddi cicai frutu e non nd'iat agatau.

 

7 Tandus at nau a su bingeteri: castia, sèu tres annus benendi a cicai frutu de custa mata de figu e non nd'agàtu. Segandedda! E poita depit sfrutai sa terra debadas?

8 Ma cuddu at arrespustu e dd'at nau: «Sennori, lassàdda ancora ocannu fintzas a candu dda marru totu a furriu e ddi getu ladamini,

 

9 non siat chi fatzat frutu in su benidori, indechinò ndi dd'as a segai».

06 Naràt fintzas e icustu contu: «Unu teniat una mata de figu prantada in bingia sua, e fut andau a ddi cicai frutu e non nd’iat agatau.

 

07 Tandus at nau a su bingeteri: «Càstia a biri, est su de tres annus chi bengiu a cicai frutu de icusta mata de figu e non nd’agatu. Segandedda! E poita depit sfrutai sa terra debadas?  

 

08 Ma cuddu dd’at arrespustu e dd’at nau:«Su meri, lassitidda ocannu puru, fintzas a candu dda scratzu a ingìriu a ingìriu e ddi getu ladàmini,

 

09 non siat chi fatzat frutu s’annu chi benit, indechino’ ndi dd’at a segai».

 

 

 

Note del 2001

 

Note

Lc 13,01 is Galileus :

in greco c'è l'art. determinativo, si tratta di un fatto conosciuto: de cussus Galileus.
Inoltre: Come dicevi tu, la frase non è facile da rendere in sardo, visto anche che contiene un'espressione idiomatica ebraica "mischiare sangue con sangue". Si potrebbe ricercare sulla linea di esplicitare il senso dell'ebraismo :  "de icuddus Galileus chi Pilatu iat bocciu, ammesturendi  su sanguini insoru impari cun icussu de is bestias chi fiant potendi a su templu.

nAGh:  sigomenti ca no mi fut pràxiu “de is calis”, deu innantis de ligi sa nota de don Antonio ia pentzau una cosa aici: “de is Galileus chi Pilatu ddis iat amesturau su sanguini (insoru) cun…”  aici puru pero abarrat una frasi chi giai giai non si cumprendit, puita a nosu si mancat, in sardu, s’idea de “vittime” e de “mischiare sangue con sangue”, po cussu pentzu chi siat mellus a crariri is duas cosas, cumenti narat don Antonio; mancai si podit illiscerai pagu pagu: “de icuddus Galileus chi Pilatu iat bociu, amesturendi su sànguni insoru cun cussu de is pegus chi nci fiant portendu a su templu.
A “bèstias”  ia a preferri “pegus

 

Lc 13,01 si presentànt :

di per sé pareimi  significa "essere presente". La frase introduttiva serve di raccordo con quanto precede (il brano è solo in Luca). Il significato di "venire, presentarsi" è dato come secondario nei tempi al passato. Mi sembra che ci sia uno spostamento di preferenze verso il senso di "essere presenti" nell'uso di Luca, lasciando il senso di "venire, presentarsi" alla fonte di cui Luca si serve (in base alla costruzione perifrastica che sembra una "passione stilistica" di Luca; cf Lc 15,2).
Via di soluzione: ddui fiant presentis unuscantus e ddi contànt de icuddus...

nAGh: Atra idea: In cuss’ora ndi ddu’iat unus cantu chi ddi contànt. A parti sa possibilidai de ponni o non ponni “presentis” ca in sardu nd’iaus a podi fai fintzas e de mancu, mi parit ca a capiai is frasis cun “e” apustis de “unus cantu “ non siat una strutura sarda sarda, foras chi non si bollat stringi su sentzu narendi ca in cuss’ora fiant in pagus: In cuss’ora fiant (presentis) in d’unus cantu e ddi contànt...  o chi no’  ddui fiant presentis unus cantu chi ddi...”

01

Lc 13,02 E arrespundendi:

alcuni manoscritti, anche importanti, hanno qui il soggetto "Gesù". Forse è meglio introdurlo, anche perchè nel vangelo è da molto che non viene esplicitato il suo nome (dal cap 10,37!).

 

Lc 13,02 Si pentzais :

Il sardo forse si introduce meglio con Ita si pentzais... (cf Luca 1900)

nAGh: Ita si pentzais...’’ de siguru mellus. In sardu si narat fintzas e : ”Ita si creeis”

 

Lc 13,02 pro ari sunfriu:

in gr. c'è un perfetto, che connota l'inevitabilità del fatto. Io cercherei di renderlo, con qualcosa di simile: per non essere scampati al soffrire tali cose, poita non si ndi funti scampaus de sunfrì aici.

nAGh: E in forma positiva? ca ddis est tocau a  sunfrir iaici”?

02

Lc 13,03 No, si naru :

in greco c'è il pronome espresso, in modo enfatico ouxi, lego umin: forse qualcosa come: Deu si naru ca no! opp., No, si ddu naru deu! (ma questo rafforzativo mi pare che lo stiamo usando per le frasi con amen amen dico vobis).

nAGh: Deu si naru ca no! mi parit su modu prus giustu.

 

Lc 13,03 a sa propia manera :

troppo per omoios, lascerebbe quasi capire una sadica immaginazione sanguinaria da parte di Gesù. Non si tratta di dire che moriranno proprio "allo stesso modo", ma che ugualmente anche loro periranno. Il punto di pertinenza è il perire, non il modo. In sardo, mi pare basterebbe usare una posizione enfatica: bosatrus puru eis a essiri isperdius totu cantus. Come eventualmente mantenere il differente uso di osautos, al v. 5?

nAGh: in v.5 s’iat a podi umperai “aici e totu”, ma ponendiddu ananti de modu chi non dongiat prus s’idea de “fai su pròpiu acabu”: aici e totu bosatrus chi eis a èssiri spèrdius totu cantus.

 

03

 

Lc 13,04 O... :

in greco "e" : si tratta di una introduzione di un proseguimento nel ragionamento: non "ovveru", come Luca 1900 (qui infelice), e il vostro "o" mi sembra troppo poco. Come si continuerebbe in sardo un ragionamento, quando si pensa di aggiungere un fatto a conferma? Qualcosa come: E ita cosa? Cussus dexiotu... opp. E non si nd'arregodais? Cussus dexiotu... (ma forse è troppo).

nAGh: atrus modus: E non s’eis a pentzai(crei) ca cussus dexiotu..../ O chi no’ cussus dixiotu chi.... ...non s’eis a pentzai...

 

Lc 13,04 sa genti :

Intanto, bene per la scomparsa del vocabolario al maschile "is ominis" ; 
Tuttavia, il frasario greco (parà con genitivo per il comparativo) denuncia un originale semitico, dove non è espresso il termine "altri" (Cei 97 decide di ignorarlo, ma sembra più chiaro esprimerlo): de s'atra genti.

 

Lc 13,04 in Siloam :

forse, è meglio introdurre una esplicitazione 'dinamica' : nel quartiere di Siloam, in su bixinau de Siloam (?)

 

04

 

Lc 13,06 una mata de figu:

è in posizione enfatica in greco: una mata 'e figu teniat unu tziu, prentada in (sa) bingia sua... , opp. (anche più palestinese...) in s'ortu suu. Ma si può lasciare letteralmente bingia, dal momento che anche in Sardegna in vigna non si ha soltanto uva. Però, dal momento che in Sardegna si parla più di "ortolano" che di "vignaiolo", io omologherei "ortu" e "ortoanu" (noi diciamo "ottu"e "ottoau"). Il concetto di "vignaiolo" come tale non è pertinente nel contesto, quindi è sufficiente un termine generico.
Circa prentada, che voi saltate: in sardo si dice, anche mi pare senza voler indicare l'azione del piantare, quanto lo stato attuale di evere una "pianta piantata": è lo stato comune di una pianta, non l'azione del piantare che qui è pertinente: ciò che non hanno visto i correttori di Cei 97 (che qui peggiorano Cei 71).

nAGh:Eleghen: est òbbrigu a ddu tradusi sempri cun “naràt”? E “Contàt”? Contàt fintzas e icustu contu:

-   “una mata de figu teniat”: mi parit ca fintzas e chi in grecu est a printzìpius, in sardu non sonat beni meda.

-   “prantada in bingia sua” invecis andat beni, deu no dd’ia a umperai po nai: “Un’òmini iat prantau”

-    bingia e bingeteri, ortu e ortulanu: ortulanu” cumenti de messaiu chi fait feti ortus, mi parit ca in sardu est unu fueddu intrau de pagus annus (Wagner, po nai, no ddu ponit), de candu s’ortalìtzia at pigau importantzia manna e medas messaius nci funt passaus de is bidatzonis e de is leoris a is ortus acuaus. Is bingeteris invecis s’agatant de candu Noè (chi non seu in faddina) at imbentau su binu e, in logu nostu puru, is bingeteris bonus fiant nomenaus. E est berus puru ca is matas de figu in is bingias ddui funt sempri stetias. Pentzendi  a su kurie chi agataus agoa e chi de siguru fut “su meri”, custu ampelourgòn no iat a èssiri feti bingeteri, ma fortzis fut, su chi unu tempus narànt “su bastanti” «servo con funzioni di dirigente» «sovrintendente», ma “bastanti” oi est fueddu pagu connotu. E tandus? Torraus a bingeteri?

 

06

 

Lc 13,07 castia:

solito idou: qui introduzione enfatica della constatazione: castia un pagu! / castiadì tui! Seu tres annus chi bengiu ...

nAGh : Atru modu chi s’intendit meda : Càstia a biri/càstia a biri tui.

-    cun su nùmeru cardinali ia a ponni: “seu tres annus benendi”, cun s’ordinali: “Est su de tres annus chi bengiu..

-    e puita depit sfrutai sa terra de badas? Atra: Ita srebit a pigai logu debadas?

07

Lc 13,08: Sennori: qui penso proprio che il greco kurie  vada tradotto semplicemente Su meri, eventualmente passando anche a usare la terza persona, se si pensa a un certo rispetto de su giorronaderi verso il "padrone" ... Ma da vedere. La traduzione di kurios in Luca è un soggetto da inserire in Preguntas e torradas.

nAGh: chi poneus su meri, tandus:Su meri, lassitiddu ocannu puru

- marrai totu a fùrriu: fortzis po skafo sigomenti ddi depit ponni fintzas e su ladàmini no iat a andi mali mancu “scratzai a ingìriu a ingìriu

 

08

 

Lc 13,09 non siat chi :

La costruzione ipotetica greca lascia qui in sospeso l'apodosi. La vostra costruzione mi pare salva capra e cavoli (forma e senso). Se si volesse esplicitare, sarebbe: e se porta frutto l'anno venturo, bene; se no, la potrai tagliare.

 

Lc 13,09 in su benidori :

opp. semplicemente s'annu chi enit. A parte una certa antipatia per il termine benidori (non l'ho mai usato e nemmeno l'ho mai sentito usare nel mio ambiente), mi sembra meglio specificare il sostantivo (anno) cui il participio mellon si riferisce in modo implicito, perché così si esplicita il senso della parabola (anche nel grande contesto del vangelo di Luca), che è : la conversione deve avvenire presto, prima che sia troppo tardi. Nel contesto di Gesù, si tratta in realtà dell'ultimo anno: Gesù è in viaggio verso Gerusalemme: per tre anni ha già "curato" il popolo ... ora i tempi si fanno brevi...
Così si ha anche l'effetto di rendere un po' più collettivo e meno individuale il senso della parabola. Ciò che non guasta, vista la fretta imperante nell'arrivare a fare la predica ai singoli...

nAGh: Est berus ca innoi est mellus a ponni s’annu chi benit, perou tocat a narri ca « su tempus benidori » est umperau meda, siat in campidanu che in logudoru, po nai « futuro » « in futuro » ecc. e nc’iat a podiri ari atras partis de s’Evangeliu anca podit srebiri.

 

09